yaşasin azərbaycan

قدمت و عظمت تپه حسنلو

تپه حسنلو یکی از مهمترین اماکن باستانی و تاریخی آذربایجان ایران و جهان به شما ر می

رود. باستانشناسان ایرانی وخارجی قدمت انرا حدود 800تا1400 قبل از میلاد تخمین زده

اند.حدس دیگرانست که اثار مربوط به ویرانه های تپه حسنلو در 700یا650 قبل از میلاد به

آتش کشیده شده است .تا کنون 10 دوره مختلف باستانی متمایز از نظر اسکان در تپه حسنلو

شناسایی گردیده، این دوران از دوره ابتدایی سنگی آغاز و تا دوره باستانی و مادها و سایر

دوره ها تا دوره اسلامی، ادامه می یابد.

این تپه در استان آذربایجان غربی،جنوب غربی دریاچه اورمیه ودر منطقه سولدوز واقع شده

است .این تپه دارای 22متر بلندی و پهنای آن در حدود 280متر، می باشد.

 

شناسایی وحفاری تصادفی آن در سال 1313ش.صورت گرفت ودر طی این حفاری،تعدادی

ظروف سفالی با اشکال متنوع ومختلف بدست آمد.تا اینکه در سال 1336ش. کاوش علمی

وتخصصی توسط هئیت مشترک ایرانی وآمریکایی آغاز گردید.ودر طی حفاری وکاوش ،از روی

خرابه های شهر یا دژی خاکبرداری شد که به عقیده ی باستانشناسان ،متعلق به قوم ماننا

بود.دیوار های این بنا هاو منازل ومعابد آن ،با پایه های سنگی ساخته شده ،ودر بالای آنها

ازآجرهای بزرگی بطول40وعرض 23س.وضخامت 14 سانتیمتر استفاده شده است . قسمت

اعظم تپه ، هنوز حفاری نشده است،ولی در قسمت حفاری شده،ویرانه های شهر یا دژی

دیده می شودکه از دو بخش عمده تشکیل شده است:

1_قسمت نخست، تالار کوچک(معبد یا تالار شاهی)است،که در آن سکوهای بزرگ و کوچکی

دیده می شود ودر انتهای جنوب تالار تختگاه(یا محراب)معبد قرار دارد ،ودر این قسمت سکو

های بزرگ وکوچکی مشاهده میگردد.

2_تالار بزرگ یا معبد اصلی،این تالار در ضلع شمالی ومجاور بناهای تالار اول قرار گرفته

است،کف این تالار سنگ فرش شده ودر آن دو قطعه سنگ بزرگ دیده میشود باستانشناسان

این دو قطعه سنگ سرخ رنگ وبزرگ را،وسیله ای برای مجازات محکومین ویا برای بجا آوردن

قربانی می دانند .بدین ترتیب که سر قربانیان ومحکومین را روی آن از تن جدا می نمودندودر

انتهای این تالار ،سه ستون بزرگ سنگی جای گرفته و پشت این ستون های 4 متری ،منازل

کوچکی با مصالح سنگی قرار دارد که به نظر باستانشناسان ،محل سکنای بردگان،کنیزان ویا

خادمان معبد ،بوده است.در این قسمت اسکلت 40 زن پیدا شده است.دور تا دوره بنا ها را

حصاری به ارتفاع 6 متر فرا گرفته است. برای جلوگیری از تخریب اثار دیوار ها ونما ها را

سوواخ(کاه وگل)کشیده اند.

مهمترین اثر کشف شده از این تپه که اهمیت  ویژهای در جهان باستان شناسی داردجام

طلای حسنلو میباشد. این جام توسط هئیت حفاری دانشگاه پنسیلوانیای آمریکا به سرپرستی

دکتر دایسون در روز پنج شنبه2 مرداد ماه سال 1337شمسی،حوالی غروب آفتاب بدست

آمد.وزن آن 950گرم،بلندی جام 21 سانتیمترومحیط لبه آن،61 سانتیمتر میباشد.ودر موزه ایران

باستان تهران نگهداری می شود.

سایر آثار کشف شده از تپه:

1-شیر خوابیده از برنز(موزه لور پاریس)

2-شیر خوابیده از برنز(موزه تهران)

3-گوشواره به شکل انگورو گردنبند ی از طلا (موزه تهران)

4-تندیس هایی از حیوانات خیالی ،اسب بالدار ،سه های آهنی و فولادی با نقوش حیوانات

،گردنبند،دهنه اسب ودهها اثر با ارزش دیگر

بررسی نقوش جام طلای حسنلو:

بر روی جام حسنلو ،نقوشی با هنرمندی خاص وبدیع،بصورت برجسته  نقش شده به نحوی

که بر روی لبه بالایی جام ،خطوطی بصورت تابیده دور تا دور آنرا فرا گرفته است.قسمت

انتهایی جام را خطوطی بصورت سنبل و4 قوچ که بر دور یک صفحه شطرنجی 10*9ایستاده

اند محصور می کنند .در سطح جام 3 گردونه(ارابه جنگی )دیده می شودکه سه گاو آنها را

می کشند.مردی بر ارابه اول سوار شده و منشوری در دست دارد،موهای  سر این مرد به

طرف بالا تابیده شده ومرد دیگری در جلو ایستاده وجامی به رسم پیشکش،در دست گرفته

است .از دهان گاو اولی رشته آبی جاری شده وتا روی  سرهای اژدهای سه سر پیش می

رود .

در پایین این قسمت گردی های کوچکی دیده می شود که ممکن است حکایت از گیاهان

داشته باشدکه  نشانگر سرسبزی منطقه می باشد .

چرخ های ارابه 6 پره هستند وبا ارابه های اقوام باستانی دیگر که 8 پر هستند تفاوت دارددو

مرد روی جام دو گوسفند را برای پیشکش بعد از مرد اولی ،که جامی در دست گرفته آورده

اند.

در پایین نقوش فوق مار سه سری نشسته ودر کنار این اژدها ،در سمت چپ مردی مرد

دیگری را شکنجه می کند .پشت سر این مرد شکنجه گر ،تخت بی پشتی ای دیده می شود

در پایین ،باز نقش تختی دیده می شود ،که مردی روی آن نشسته وعصایی در دست او

نمودار است.جلو این مرد،زنی طفلی را بر زانوان خود نشانده ودر بالای تصویر زن،مردی

ساغری را در دست گرفته است.پشت سر این مرد 3 شمشیر قرار دارد.ودر پشت شمشیر ها

وزیر سومین گردونه شیری دیده می شود   ،ومردی بر شیر افسر زده وافسار اورادر دست

گرفته است و در دستان این مرد چوبی سر گرد مشاهده می شود،ودر قسمت پایین دو مرد

دست های مردی را گرفته وموهای او را می کشند در پشت شیر عقابی بال های خود را

گشوده و سر انسانی با دو دست او که بال عقاب را گرفته است. دیده می شود ودر قسمت

انتهایی مرد جنگجویی که کمانی در دست چپ وتیری در دست راست خودگرفته، دیده می

شود کمان این مرد همانند کمان سکاییان است.(که قومی سلحشور در تاریخ باستان بودند)

واحتمال دارد که اینان  یکی از متحدان قوم مانایی بوده اند  که بر علیه آشوریها و اورارتو می

جنگیدند. و بالاخره در روی جام تصویر زنی دیده می شود که حجاب خود را گشوده است.

با استفاده ازآثار تپه حسنلوونقوش جام طلای حسنلوودیگر اماکن منسوب به قوم ماننا

،باستانشناسان به کم کیف حیات قوم مانایی تا حدودی پی برده اند

1-قوم مانایی قومی شجاع و جنگجو بودند.

2-به زراعت ودامپروری اشتغال داشتند.

3- این قوم صنعتگران ماهری داشتند،که با مهارت و ظرافت تمام ابزار جنگی وکار و ظروف

سفالی متناسب را می توانستند بسازندوبه خاطر این امر مورد توجه اقوام آشوری واورارتو

بوده اند.

4-ماننا ها بارها با اقوام آشوری واورارتو  ،جنگ های زیادی برای حفظ استقلال خود ویا

حاکمیت بر آنها کرده اند.

5-احتمالا باتوجه به شواهد وقراین تاریخی تپه حسنلو محل تولد زردشت بوده ویا او از میان

این قوم ظهور کرده است.

6-از نظر ریشه نژادی ماننا بومی  فلات ایران وآذربایجان محسوب می شوند

هویت باستانی قوم ماننا

(نگاهی به تاریخ وفرهنگ ایل قره­پاپاق_عیسی یگانه)