آزربایجان جنوبی سالهاست برای اعاده ای حقوق ملی خود مبارز مینمایید. در این پرسه از تمام ابزارهای در دسترس در صورت امکان استفاده نموده است. یکی از ابزارهای مهم فعالان و راهروان این مبارزه تجمع هر چند غیره سیستماتیک پراکنده در اطراف عنصری انتزاعی و بسیار قوی به نام حرکت ملی آذربایجان، معنی و مفهوم این اصطلاح روح آزادیخواهانه و احیای هویت ملی تاریخی را در ذهن خواننده تداعی مینماید.
حرکت ملی آزربایجان جنوبی در ابتدای ظهور و تثبیت حیات و شروع بلوغ بعنوان یک حرکت اجتماعی سیاسی مدرن چند مرحله ای اساسی را پشت سر گذاشته است که به اختصار میتوان سالهای قبل از حوادث خرداد 85, بعد از خرداد 85 تا ورود تراختورسازی به لیگ برتر و شرایط حاضر تقسیم بندی نمود البته طبق تقسیم بندی بالا در سه بخش توضیح داد خواهد شد.
سالهای قبل از حوادث خرداد 85
این سالها مصادف بود با دوران به حکومت رسیدن اصلاح طلبان در ایران و اولین سال اصول گرایان که نسبت به سالهای بعد سالهای اول دارای فشار کمتری بود. البته شروع بررسی ما از ابتدای سالهای در دست گیری حکومت توسط اصلاح طلبان به این معنا نیست که قبل از آن فعالیتی وجود نداشت بلکه در سالهای حکومت این جناح فعالیت حرکت ملی نسبتأ محسوس میباشد.
این دوران با آزادیهای نسبی و جان گرقتن جامعه مدنی در ایران بود. انتشار کتب، آثار فرهنگی و نشریات دانشجوی این امکان را فراهم نمود که طیف تحصیل کرده و دانشگاهی با آشنای با ادبیات، تاریخ و فرهنگ با بازیابی اعتماد به نفس ملی و فراموشی احساس حقارت ناشی از فشار و آسیمیلاسیون پان فارسیزم به طرح راه حل با استفاده از مواد موجود در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مبنی بر تحصیل به زبان مادری و آزادی ملتهای ساکن در ایران بپردازد. طرح مسئله زبان نشان دهنده شروع ناسیونالیسم و تلاش در جهت بازیابی احتشام گذشته با تفاوت آگاهی از تجربه گذشتگان بود.در این برهه زمانی اکثریت فعالان حرکت ملی بدون احساس نیاز به آگاهی از مسائل سیاسی و روش علمی رفتار با عامه مردم به عنوان فعال یک جنبش باعث شیوع گفتارهای مبنی بر ضد دین بودن اعضایی حرکت ملی شد.
حرکت ملی در این مدت با فعالیتهای فرهنگی زمینه زایش تفکر علمی و رفتار سیاسی را در میان طیف جوان و تحصل کرده به وجود آورده بود. با نزدیک شدن به سال 85 بحث غالب در میان فعالان حرکت ملی علمی نبودن و ضرورت مطالعه در باب علوم انسانی و شناخت افکار و ارزشهای غالب در جامعه و طرح مسئله و راه حل با محوریت این ارزشها بود. وقوع حوادث خرداد 85 (نتیجه ی سالها فعالیت فعالان حرکت ملی آزربایجان) و کنترل ضعیف مردم معترض توسط فعالان حس نیاز تفکر و رفتار علمی را هرچه بیشتر تقویت نمود. بعد از حوادث خرداد 85 و در اثر فشارهای حکومت اصول گرا عرصه فعالیت و تبادل افکار به فضای مجازی کشیده شد که در بخش بعد شرح داده خواهد شد.
بعد از حوادث 85 تا صعود تراختور سازی به لیگ برتر:
بعد از حرکت مردمی و خود جوش خرداد 85 موجی از دستگیریها و احضار به مراکز قضای و امنیتی در اکثر شهرهای آزربایجان موجب تفکر هرچه بیشتر در مورد تطابق هزینه های داده شده و دستاوردهای این حرکت شد. بطوریکه در سالگردهای بعد به درخواست تکرار این حرکت از جانب برخی افراد اکثر فعالان از هزینه های زیاد(بخصوص در شهرهای کوچک) اشاره نمودند که این هزینه زیاد باعث مقاومت خانوادهای آزربایجانی در مقابل حرکت ملی میشد و متعاقبأ موجب کاهش یار گیری و جذب نسل تازه به بدنه حرکت ملی میگردید. از طرف دیگر تحت تاثیر حرکت خیابانی خرداد خیل کثیری از جوانان به حرکت ملی آزربایجان افزوده شده که لزوم تعریف رابطه بین این افراد و چگونگی مدیریت بهینه ی این پتانسیل بالقوه حتی تا امروز نیز مطرح میباشد. یکی از تفاوتهای این خیل کثیر با اقلیت دانشگاهی و تشنه ی مطالعه کم بودن علاقه به مطالعه و مشتاق به کارهای پراتیک کوتاه مدت بود. مدیریت و کسب مشروعیت لازم جهت کنترل این نیروهای تازه نفس چگونگی آینده این مرز بوم را رقم خواهد زد.
در این زمان حرکت ملی آزربایجان عمومأ به سطح فضای مجازی کشیده شد از این دوره میتوان به عنوان مطالعه و خودسازی حرکت ملی یاد کرد. نمودهای از این خودسازی را نیز میتوان به تلاش فعالان در جهت تحکیم انسجام حرکت ملی عنوان کرد(مسئله ی سمبل ملی آزربایجان جنوبی و غیره). فضای مجازی باعث فراهم آیی محیط اظهار نظر بدون تاثیر پذیری از شخصیت فرد مخاطب شد. البته نباید از یاد برد که هم اکنون نیز بعضی افراد ا به کارگیری این فضا باعث تحریف واقعیت و نتیجه گیریهای نادرست میشوند.
مسائل غالب در این دوران را میتوان چنین عنوان کرد: تلاش در جهت تحکیم و انسجام حرکت ملی، افزایش حس نیاز به فعالیتهای رسانه ی حداقل در اینترنت، سعی در کسب بینش سیاسی در مواجه با مسائل و غیره.
در این میان به جرأت میتوان گفت تلاشهای حرکت ملی آزربایجان جنوبی در را کسب بینش سیاسی و رفتار سیاسی تا حدودی موفقیت آمیز بود یگانه عامل اثبات این مدعا تصمیم گیری عدم شرکت حرکت ملی در حوادث بعد از انتخابات 88 میباشد. این تصمیم مقولانه نشانگر این مطلب میباشد که حرکت ملی تمام رویدادها را از دید منافع و میزان سهم از قدرت در آینده مینگرد.
ورود تراختور به لیگ برتر و شرایط حاضر
بعد از صعود تراختورسازی به لیگ برتر شاهد تغییر اولویت اساسی در حرکت ملی آزربایجان جنوبی هستیم . بارزترین این اولویتها بازتاب رویدادها و جو موجود در ورزشگاه از طریق انتشار قطعه های ویدئویی از شعارهای سرداده شده و عکسها از صحنه های جذاب در بین تماشاگران در سایتها و شبکه های اجتماعی است. که نشانگر تلاش فعالان حرکت برای بازتاب خبری و تاثیر گزاری به افکار عمومی از این راه میباشد. در این دوره شاهد افزایش کیفی سایتها و وبلاگهای خبری وابسته به حرکت ملی فعال در جهت بازتاب اخبار منطقه و مناطق هم جوار هستیم. تراختور سازی باحضور خود در لیگ برتر موجب ایجاد اخبار که خوراک سایتهای خبری بودند شد و از دیگر سو فعالان و جامعه را به طور مستمر و مستقیم درگیر رویدادها و مسائل حرکت ملی نمود. در این بین نباید از یاد برد که در سالهای قبل از حضور تراختور در لیگ برتر عمومأ در مناسبتها اخبار قابل پردازش و تحلیل ایجاد میگردید که جامعه و فعالان را درگیر نمایید. در این زمان مسئله ی شبیه پس از حوادث خرداد نیز به وجود آمد یعنی حضور خیل عظیمی از جامعه در بدنه حرکت ملی با انگیزه و به همان اندازه نیز پراکنده و سازمان نیافته که این موضوع خود مشکلاتی زیادی به وجود می آورد.
در این بین در میان فعالان بحث چگونگی سازماندهی و ایجاد نوعی تعهد در گفتار و جدیت در رفتار افراد جذب شده بود. درست است که در حرکت ملی آزربایجان جنوبی تشکیلات زیادی را میتوان نامبرد اما تمام این تشکیلاتها و حتی در خود حرکت ملی هیچ گونه رسمیت و سلسله مراتب دیده نمیشود و این مطلب به خاطر عدم حضور حرکت یا حضور کمرنگ در معادله های سیاسی است. البته لازمه حضور در معادلات سیاسی در منطقه و جهان ایجاد منافع متقابل میباشد که منافع جز با منابع درآمدی کلان امکان پذیر نیست. عدم وجود این درآمد موجب عدم حضور قدرت در بدنه ی حرکت میگردد که سبب دوری هر گونه رسمیت و سلسله مراتب و تعهد در میان اعضا میگردد. و به جرأت میتوان گفت که تمام تشکیلات و حتی کل حرکت ملی تبدیل به جمعی با اهداف بزرگ که در آن روابط دوستانه حکمفرما است و هیچ گونه میدان عملی برای شناخت استعدادها و تربیت مردان بزرگ آینده وجود ندارد.
اما نباید از یاد برد که حرکت ملی آزربایجان جنوبی در مقایسه با ملتهای تحت اشغال دیگر دارای موفقیتهای قابل تقدیری است. درست است حرکت ملی آزربایجان جنوبی مسائل و مشکلات زیادی دارد ولی با محاسبه سر انگشتی میتوان فهمید که تقریبأ با امکانات صفر توانسته است چنین جامعه را در دست گیرد به طوریکه قدرتمند ترین گرایش سیاسی و اجتماعی در مناطق ترک نشین مخصوصأ جغرافیای تاریخی آزربایجان محسوب میشود.
آ.ارسوی
No comments:
Post a Comment