دوغوم: درجه‌زين، همه‌دان، گونئي آزه‌ربايجان- ؟
اؤلوم: ايستانبول- ١٥٦٣
مئهران باهارلي
حوسام الددين حوسئين اوغلو صحابي افه‌ندي، گونئي آزه‌ربايجان`ين همه‌دان بؤلگه‌سينده يئرله‌شه‌ن درجه‌زين (درگزين) اوروندا (شهه‌رينده) دوغولدو. عوثمانلي خاقاني، قانوني سولطان سولئيمان، تبريز فتحي سيراسيندا بورايا گيردييينده، قدري چله‌بي افه‌ندي اونونلا تانيشيپ يئته‌نه‌ييني گؤرموش و ١٥٣٥ده خاقانين ايسته‌يي اوزه‌ره بيله‌سيني ايستانبولا گتيرميشدير. ايستانبولدا ٣٠ ايل عوثمانلي اركله‌تي (دئوله‌تي) قوللوغوندا چاليشديقدان سونرا ١٥٦٣ده اؤلموش و اورادا گؤمولموشدور.
صحابي، يئته‌نه‌كلي بير قوشار (شاعير)، يوكسه‌ك بوته‌م (دين) ائييتيمي آلميش بيلگيلي بير اؤته‌كچي (تاريخچي)دير. نوربخشي سوره‌يينه (طريقه‌تينه) باغليدير. قاراداشي بيداري ده باشاريلي بير قوشاردير. صحابي`نين توركجه ديوان و فارسجا قوشوقلاري واردير. توركجه قوشوغو، ساغلام ياپيلي، آنلام باخيميندان وارسيل، ايچده‌ن، دوغال، آنلاشيلير، آخيجي و آچيقدير. صحابي و عراقلي اولو تورك قوشاري فوضولي غزه‌ل.له‌ري آراسيندا، ايچه‌ريك و بيچه‌م (اسلوب) باخيمدان بنزه‌رليكله‌ر واردير. قارداشي كيمي، او دا سولطان سولئيمان`ين ياخينلاريندان اولموشدور. سولطان`ين اؤتونوسو (خاهيشي) ايله ايمام غززالي`نين "كيمياي سعادت" پيتيييني "تدبير اكسير" آدي آلتيندا توركجه‌يه چئويرمه‌يه باشلاميش، اؤلومونده‌ن آز اؤنجه، بو توركجه چئويريني بيتيره‌ره‌ك اؤز ديواني ايله بيرليكده قانوني`يه سونموشدور.
----------------------------------------------
آلوده‌دير
اه‌ينيميزده خيرقه‌ميز زاهيد، شاراب‌آلوده‌دير
پاك اولماز آب- تئوبه‌يله، خاراب‌آلوده‌دير
بو تن-ي خاكيده ائي ديل، جئوهه‌ر-ي ناياب-ي روح
گرچي بيمانه‌نددير، آمما توراب‌آلوده‌دير
جان فدا ائتسه‌م يئريدير، لوطف-و قهر-ي يارا كيم
قهري لوطف‌آميزدير، لوطفو عيتاب‌آلوده‌دير
آته‌ش-ي مئيده‌ن عره‌ق‌ريز اولدو سانما عاريضي
كيم او گولبه‌رگ-ي رياض-ي جان، گولاب‌آلوده‌دير
ديده-وو ديلده‌ن صحابي`نين قرار-و خابيني
ائيله‌يه‌ن ياغما به‌ييم، اول چشم-ي خاب‌آلوده‌دير
----------------------------------------------
ييخديلار
عئشق-و حئيره‌ت، باشدا عاغلين نوكته‌دانين ييخديلار
معريفه‌ت واديسينين ببر-ي به‌يانين ييخديلار
خئيل-ي انبوه اوستونه اوشدو خارابات ارله‌ري
بير آياقدا اه‌ووه‌لا غم پهله‌وانين ييخديلار
داش اوشوردو قؤوم-ي لئيلي، قئيس-ي مجنون اوستونه
مورغ-ي اندوهون باشيندان آشييانين ييخديلار
ائتديله‌ر پامال-ي مئحنه‌ت جيسم-ي خون آلوده‌مي
گولشه‌ن-ي دردين ديره‌خت-ي ارغووانين ييخديلار
گؤردوله‌ر دوككان-ي مكر-ي عاغلي، ارباب-ي جونون
باشينا اول حيله‌پردازين دوكانين ييخديلار
نئوباهار اولدو يينه ساقي، وورانلار لاف-ي زوهد
تئوبه‌نين سئيلاب-ي مئيله خانومانين ييخديلار
بيشه-يي دهري صحابي سئير قيل، خووف ائتمه كيم
مورلار اول بيشه‌نين شير-ي ژييانين ييخديلار
اوشمه‌ك: چوخچا گليپ ييغيشماق، قالاباليقجا سالديرماق
اوشورمه‌ك: چوخجا گتيريپ ييغماق، قالاباليقجا سالديرتماق
----------------------------------------------
عئشقدير
عئشقدير آيينه-يي حوسنو موجه‌للا ائيله‌يه‌ن
ديده-يي عوششاق ايله آني تماشا ائيله‌يه‌ن
عئشقدير زنجير ائده‌ن عوذرا و لئيلي زولفونو
واميق-ي آشوفته و مجنون`و شئيدا ائيله‌يه‌ن
عئشقدير صوره‌ت وئره‌ن شيرين-ي ديلكه‌ش نقشينه
لعلوه‌ش فرهاد`ا مسكه‌ن سنگ-ي خارا ائيله‌يه‌ن
عئقشدير ايجادي مجدوداتا باعيث، عئشقدير
عاله‌مي كتم-ي عده‌مده‌ن آشيكارا ائيله‌يه‌ن
عئشقدير نور-ي تجه‌للا-يي جمال-ي يوسوف`ا
جيلوه‌گاه-ي آيينه-يي چشم-ي زولئيخا ائيله‌يه‌ن
عئشقدير اهل-ي موناجات ائيله‌يه‌ن مئيخاره‌ني
زاهيد-ي پرهيزكاري ريند-و روسوا ائيله‌يه‌ن
عئشقدير زولف-و خط-ي خوبانا وئره‌ن زيب-و تاب
پير-ي عاغلي، بسته-يي زنجير-ي سئودا ائيله‌يه‌ن
عئشقدير بير ذرره‌ني سرگشته-يي ادنا ايكه‌ن
همنيشين-ي آفيتاب-ي عاله‌م‌آرا ائيله‌يه‌ن
عئشقدير پئيك-ي صبا گيبي صحابي گؤنلونو
روز-و شب سرگشته-يي وادي-و صحرا ائيله‌يه‌ن
----------------------------------------------
----------------------------------------------
Hüseynoğlu Hüsamǝddin Əfǝndi (Sǝhâbi Dǝrǝgǝzîni Hǝmǝdâni)
Mehran Baharlı
Hüsamǝddin Hüseynoğlu Sǝhâbi Əfǝndi, Güney Azǝrbaycan`ın Hǝmǝdan bölgǝsindǝ yerlǝşǝn Dǝrǝcǝzin (Dǝrgǝzin) urunda (şǝhǝrindǝ) doğuldu. Osmanlı xaqanı Qânûni Sultan Süleyman, Tǝbriz fǝthi sırasında buraya girdiyindǝ, Qǝdri Çǝlǝbi Əfǝndi onunla tanışıp yetǝnǝyini görmüş vǝ 1535dǝ xaqanın istǝyi üzǝrǝ bilǝsini Istanbul`a gǝtirmişdir. Istanbulda otuz il Osmanlı ǝrklǝti (devlǝti) qulluğunda çalışdıqdan sonra 1564dǝ ölmüş vǝ orada gömülmüşdür.
Sǝhâbi, yetǝnǝkli bir qoşar (şâir), yüksǝk bütǝm (din) eyitimi almış bilgili bir ötǝkçi (târixçi)dir. Nurbǝxşi sürǝyinǝ (tǝriqǝtinǝ) bağlıdır. Qardaşı Bîdâri dǝ başarılı bir qoşardır. Sǝhâbi`nin Türkcǝ dîvân vǝ Farsca qoşuqları vardır. Türkcǝ qoşuğu sağlam yapılı, anlam baxımından varsıl, içdǝn, doğal, anlaşılır, axıcı vǝ açıqdır. Sǝhâbi vǝ Əraqlı ulu Türk qoşarı Fuzûli qǝzǝllǝri arasında içǝrik vǝ biçǝm (uslub) baxımından bǝnzǝrliklǝr vardır. Qardaşı kimi o da Sultan Süleyman`ın yaxınlarından olmuşdur. Sultanın ötünüsü (xâhişi) ilǝ İmam Qǝzzâli`nin Kîmiyâ-ye Saâdǝt pitiyini Tǝdbir-i İksir adı altında Türkcǝyǝ çevirmǝyǝ başlamış, ölümündǝn az öncǝ bu Türkcǝ çevirini bitirǝrǝk öz dîvânı ilǝ birlikdǝ Qânûni`yǝ sunmuşdur.
Doğum: Dǝrcǝzin, Hǝmǝdan, Güney Azǝrbaycan-?
Ölüm: Istanbul-1563
----------------------------------------------
Âlûdǝdir
Əynimizdǝ xirqǝmiz zâhid, şarabâlûdǝdir
Pâk olmaz âb-i tevbǝylǝ, xarabâlûdǝdir
Buu tǝn-i xâkidǝ ey dil gövhǝr-i nayâb-i ruh
Gǝrçi bimânǝnddir, amma turabâlûdǝdir
Can fǝda etsǝm yeridir, lütf-o qǝhr-i yâra kim
Qǝhri lütfâmîzdir, lütfü itabâlûdǝdir
Âtǝş-i meydǝn ǝrǝqriz oldu sanma ârizi
Kim o gülbǝrg-i riyâz-i can, gülabâlûdǝdir
Didǝ-vu dildǝn Sǝhâbi`nin qǝrar-u xâbını
Eylǝyǝn yağma bǝyim, ol çǝşm-i xâbâlûdǝdir
----------------------------------------------
Yıxdılar
Eşq-u heyrǝt, başda ağlın nüktǝdânın yıxdılar
Mǝ`rifǝt vâdisinin bǝbr-i bǝyânın yıxdılar
Xeyl-i ǝnbuh üstünǝ üşdü xarabât ǝrlǝri
Bir ayaqda ǝvvǝla qǝm pǝhlǝvânın yıxdılar
Daş üşürdü qövm-i Leyli, Qeys-i mǝcnun üstünǝ
Murq-i ǝnduhun başından âşiyânın yıxdılar
Etdilǝr pâmâl-i mihnǝt cism-i xunâlûdǝmi
Gülşǝn-i dǝrdin dirǝxt-i ǝrquvânın yıxdılar
Gördülǝr dükkan-i mǝkr-i ağlı, ǝrbâb-i cunun
Bâşına ol hîlǝpǝrdâzın dükanın yıxdılar
Nevbahar oldu yinǝ sâqi vuranlar lâf-i zühd
Tevbǝnin seylâb-i meylǝ xânumânın yıxdılar
Bîşǝ-yi dǝhri Sǝhâbi seyr qıl, xovf etmǝ kim
Mûrlar ol bîşǝnin şîr-i jiyânın yıxdılar
Üşmǝk: Çoxca gǝlip yığışmaq, qalabalıqca saldırmaq
Üşürmǝk: Çoxca gǝtirip yığmaq, qalabalıqca saldırtmaq
----------------------------------------------
Eşqdir
Eşqdir âyinǝ-yi hüsnü mücǝllâ eylǝyǝn
Didǝ-yi uşşaq ilǝ ânı tǝmaşa eylǝyǝn
Eşqdir zǝncir edǝn Üzra vǝ Leyli zülfünü
Vâmiq-i âşüftǝ-vü Mǝcnun`u şeyda eylǝyǝn
Eşqdir surǝt verǝn Şirin-i dilkǝş nǝqşinǝ
Lǝ`lvǝş Fǝrhad`a mǝskǝn sǝng-i xârâ eylǝyǝn
Eşqdir icâdı mǝcdudata bâis, eşqdir
Âlǝmi kǝtm-i ǝdǝmdǝn âşikara eylǝyǝn
Eşqdir nur-i tǝcǝllâ-yi cǝmâl-i Yûsuf`a
Cilvǝgâh-i âyinǝ-yi çǝşm-i Züleyxa eylǝyǝn
Eşqdir ǝhl-i munacat eylǝyǝn meyxârǝni
Zâhid-i pǝrhizkâri rind-ü rüsva eylǝyǝn
Eşqdir zülf-ü xǝt-i xûbâna vêrǝn zîb-u tab
Pir-i ağlı bǝstǝ-yi zǝncir-i sevda eylǝyǝn
Eşqdir bir zǝrrǝni sǝrgǝştǝ-yi ǝdna ikǝn
Hǝmnişin-i şfitab-i âlǝmârâ eylǝyǝn
Eşqdir peyk-i sǝba gîbi Sǝhâbi gönlünü
Ruz-u şǝb sǝrgǝştǝ-yi vâdi-vü sǝhrâ eylǝyǝn
Sozumuz, a window opening to the life/culture of the turkish nation of iran/south azerbaijan: http://sozumuz.blogspot.com/
http://sozumuz-turk-dovletler.blogspot.com/
http://sozumuz-turk-dovletler.blogspot.com/
No comments:
Post a Comment