Arif Kəskin
Fars dilli medya və bizim bəzi dostlarımız Urmu gölünün qurumasına bir ekolojik məsələ kimi yanaşırlar. Urmu Gölününün qurmasını ekolojik məsələ həddinə təqlil vermək ortada olan problemin əsil səbəbkarlaının üstünü örtmək anlamına gəlir.
Urmu Gölünün faciəsi quruluq kimi təbiyi afətlərin məhsulu deyil. Urmu Gölünün qarşılaşdığı bu problem, Azərbaycanda yeraltı ve yerüstü suların yanlış müdiriyətinin nəticəsidir. Bu yanlış müdüriyətin məsuliyəti isə İran İslam cumhuriyətine aitdir. Bütün dövlətlərin ilkin mesuliyətləri öz yurtdaşlarının refahını, emniyətini sağlamaq ve onları təbiyi fəlakətlər daxil bütün faciələrdən qorumaqdır. Urmu Gölü İran dövlətinin gözləri qabağında yox olur gedir. Çox asanlıqla diyebilərik ki, İran rejimi öhdəsində olan məsuliyətləri yerinə gətirmir.
Urmu Gölününün quruması Qerbi Azərbaycının iqtisadi, demoqrafik, siyasi ve fərhəngi yapısını/saxtarını deyişdirəcək qədər çox yönlü nəticələri olan hadisədir. Urmu Gölü qurursa; urmu ətrafındaki kəndlərin çoxu boşalacadır, Urmunun iqlimi alt üst olacaq ve uzun zaman keçmədən çölləşməyə başlayacaqdır, Urmu duz yellərinin təsiriyle yaşanmaz halə gələcəkdir. Qərbi Azərbaycanda ekinçilik ve heyvandarlıq çox zəyifləyəcək və bu da insanları köçə məcbur edecekdir. Bütün bu yaşananlar Urumiyənin senetiləşməsini de əngəlləyəcəkdir.
İran İslam cumhuriyəti Urmu gölünün qurması halinde Azerbaycanlıların nəylə üzləşəcəklərini bildiyi halda, özünün bilincli vəya bilincsiz yanlış siyasətlərinin nəticəsində ortaya çıxmış bu fəlakət prosesinə seyrici qalir. Bu durumu necə təhlil etmək olar ki?. Bu durum iki haldan xaric deyil, ya İran rejimi bu prosesdən nigarandır, veya da nigarançılığı yoxdur ve Urmu gölünün quruma sürəcinin tamamlanmasını gözləyir. Ədalətli gözlə baxdığımızda , İran rejiminin Urmu Gölünün quruma sürəcindən nigaran olmadğı anlaşılır. Çünki İran rejiminin Urmu gölünün qurumasını əngəlləmək üçün heç bir faaliyət içində görünmür. Bu haqda İranin rəsmi məsullarınin səssizliyi də çox anlamlıdır. İşin qerib tərəfi bu ki, İran resmi yetqililərindən hər hanki bir açıqlama yoxdur. İran rejiminin Urmu gölününün qurumasını istəməsinin digər bariz nişanəsi de, Azərbaycanlıların mədəni etirazlarını sərkub etməsidir. İran rejiminin Azərbaycanlıların mədeni etirazlarını sərkub etməsi Urmu Gölünün qurmasını istemesi anlamına gəlir.
İran İslam cumhuriyətinin niyətlərinin anlaşılması bu məsələnin həlli istiqamətinde kilid rol oynamaqdadır. İran İslam Cumhuriyəti Pəhləvilerin (1924-79) icra ettiyi siyasətləri mənimsiyərək Azərbaycanın sənayesini və bazarını mərkəzə bağladığı kimi, indi de onun tarım/kəşavərzi istidadını yox etmək isteyir. Bu yolla Azərbaycandakı iş imkanlarını yox edərək Azərbaycanlıları köçə/muhacirətə məcbur etmək istəyir. Azərbaycanın yaşanabilir yər olmadığını göstərərək Urumiyə və ətrafını Türklərdən boşaltıb və onu başqa bir etnik gruha peşkeş çəkmək isteyir.İran rejimi Qerbi Azərbayacnın etnik kompozisiyonu /tərkibini köklü bir biçimdə dəyişdirmək istəyir. Bölgədə var olan pontansiyəl etnik çatışmlarının əsaslarını bərkitmek isteyir. Bu yolla Azərbaycanı cəzalandırılmaq və onu hər tərəfli olaraq özünə vabəstə/bağımlı halə gətirmək niyətindədir.
Görüldüyü kimi Urmu Gölününün quruması sadə bir ekolojik məsələnin ötəsində siyasi bir hadisədir. Bu siyasi hadisənin adını `tebiyi fəlakət` olaraq qoyduğunuz zaman çox gerçəklərin üstünü örtmüş olursunuz. Urmu Gölünün qurmasını `İran İslam cumhuriyetinin Azerbaycanı dizə gətirmə projəsinin bir parçası olaraq` yorumlarsaq məsələnin mahiyətini anlamaya başlamışıq deməkdir.
Arif Kəskin
06 Nisan 2011
No comments:
Post a Comment