قدیمی‌ترین آثار زبان ترکی در زبان سرخ پوستان آمریکا / میرفاتح زکییف

قدیمیترین اثار زبان ترکی در زبان سرخ پوستان امریکا و احتمالا قدیمیترین نواحی ترک زبان

میرفاتح زکییف: محقق و استاد تاریخ دانشگاه غازان

ترجمه: دکتر رحمت قاضیانی

قدیمیترین ریشه‌های قومی انسانها را معمولا از طریق زبان شناسان و با بررسی مطالعات زبان‌شناسان و با اضافه کردن مشاهدات باستانشناسی به ان پیدا می کنند. در علوم زبانشناسی و تاریخی مرسوم در اروپا و روسیه، که با ادعای مرکزیت برای “هند و اروپائی”ها نوشته شده، سعی شده که تقسیم زبان اورال-آلتایی به زبان های التایی و اورالی از حدود ده‌هزار سال پیش و تقسیم زبان آلتایی به زبان های ترکی –مغولی، منچوری و ژاپنی- کره‌ای از حدود شش هزار سال پیش و تقسیم زبان ترکی – مغولی به زبان‌های ترکی و مغولی حدود چهارهزار سال پیش اتفاق افتاده است.

اولین شکاف در دیدگاه فوق در قرن هفده اتفاق افتاد و در قرن نوزده ضربات سختی به ایده فوق وارد شد و در قرن بیست تناقض گفته‌های مدعیان ثابت شد.

در سال ۱۶۳۸ اقای ” جان ژوسلین” (۱) متوجه شدند که در زبان سرخ پوستان امریکا آثاری از لغات ترکی وجود دارد. در قرن نوزده ” اتو رریک” (۲) در زبان اقوام ” سو” از سرخ پوستان شمال امریکا لیستی از لغاتی با نزدیکی به زبان ترکی تهیه نمود. مثلا،” تانگ”یعنی طلوع ” تائی ” یا ” تانگی ” یعنی آموختن. ” اتا ” یعنی پدر، ” اینا ” یعنی، مادر، ” تا ” یا ” ته ” یعنی ضمیمه‌ای برای مکان، ” اکتا ” یعنی ” یک طرف ” و غیره. در ایتالیا و فرانسه نیز بررسی‌هایی مشابه انجام شد و نتایج یکسانی بدست امد.

دانشمند سوئدی اقای ” استیک ویگاندر” (۳) تعدادی از تحقیقات خود را در مورد رابطه بین زبان‌های قوم ” مایا ” و زبان‌های التائی انتشار داده است. اقای ” ا. کاریمولین ، ۱۴۱-۱۳۶ ۱۹۷۶ (۴) در تحقیقات خود مثالهای زیر را اورده است:

” ااک ” یعنی خیس ، ” اکا “-” اگا ” ، ” آقا ” یعنی جریان ، جاری شدن . ” بالدیز ” یعنی خواهر جوانتر همسر، ” بایال ” یعنی ثروتمند و فراوان، ” بویا ” یعنی رنگ ، ” بور ” یعنی بافتن گیسو، ” ایک ” یعنی ظاهر شدن، و ” تور ” یعنی ایستادن.

در زبان سرخ پوستان آمریکایی ” مایا ” صداهای ” ی ” و ” یو ” بطور مکرر قابل تبدیل و تغییر هستند و این معمولا فونتیک ترکی را به خاطر می‌آورد. مثل زبان ترکی در زبان ” مایا ” کلمه ” یاش “به مفهوم نو و تازه و جوان می باشد و ترکیب ان مثل ” یاشیل ” یعی سبز است.(دییگو.د.لاندا،۱۹۵۵،۱۹،۷۷،۷۹ ) (۵).

دانشمند روسی اقای ” یو.وی.کنوروزوف ” (۶) برای مدت طولانی و مستمر، نوشته ها و فرهنگ قوم ” مایا ” را مطالعه کرده است. در نتیجه او لیست لغات مربوط به زبان ” مایا ” را تنظیم کرده ولی هیچوقت به این فکر نیفتاده که تشابهی بین آن لغات و واژگان زبان ترکی وجود داشته است. بعضی از این تشابهات در زیر اورده شده است.

” چاک ” یعنی رنگ در کلمه ” چاگیلدیر – انعکاس دادن ” ” چاک ” یعنی تنور و بخاری . در کلمه ” چاقما ” یعنی سنگ اتش زنه.” یاش کین “، یعنی خورشید. در ترکی ” کین ” ( گون ) به خورشید اطلاق می شد. کلمه ترکی ” کن یاش ” ( گون یاش” در ترکی باستان با کلمه ” یاش کیک ” ( یاش کین- یاشیک ) با معنی خورشید مترادف است. در زبان ” مایا ” کلمه ” یاش ” به معنی اتش استفاده شده است و در ترکی تاتارها کلمه ” یاشن ” (روشن شدن) با معنی اتش ارتباط دارد. کلمه ” گون ” ( خورشید ) در هر دو زبان با معنی اتش ارتباط دارد.

تمام این بررسی ها نشان می‌دهد که تشابهات معانی در لغات ترکی و زبان ” مایا ” تصادفی نبوده، بلکه به تشابه ساختار زبانی انها مربوط می شود.

” ااک ” – روشنائی

” ایچین ” – حمام کردن. ” اچ +این ” –در اب فرو رفتن – در یافتن.

” چن ” – چاه ، طبیعی و نه مصنوعی. ” چونگل ” – گود.

” ایشیل ” قسمتی از سرزمین مایا، ” ایش – ایل ” یا ” ایچ – ایل ” – مملکت داخلی، با قسمت انتهائی

” ال – ایل ” اسامی مکانها بصورت زیر وجود دارد.

ایشیل، تسنتال، تسوتس ایل، چول، چونت ایل، پوهلاب ایل، باک هال ایل، کوسوم ال، چکتمال، کونگ ال، ایتسم ال، و وک یاب ال.(دییگو.د.لاندا )

البته امکان اینکه مثالهای بیشتری از نظر تشابه زبانی بین زبان مایا و ترک اورده شود وجود دارد، ولی مثالهای قبلی بیان شده نشان می دهد که زبان مایا از نظر عاریه‌های ترکی غنی است.

مردم مایا مثل ترکها منسوبین جوانتر و بزرگتر را به خوبی تشخیص می‌داده‌اند و انها را به عناوین مختلف صدا می کرده‌اند. (دییگو.لاندا.۱۹۵۵،۴۸)(۷).( ایلمینسکی.ان.ای.۱۸۶۲،۲۲،۲۳) (۸) .

موزیک قوم مایا مثل ترکها اساس پنج صدایی ( پنتاتونیک) داشته است.

تحقیقات “یو.وی.کنوروزوف” (۹) نشان می‌دهد که نظام اجتمائی قوم مایا شبیه جامعه سومر و مصر بوده است. در هر دو، ساختار قبیله‌ای با ساختار برده‌داری ترکیب شده بوده است.(دییگو..د لاندا.۱۹۵۵،۳۷) (۱۰)

چون مایاهای امریکای شمالی از جهات متفاوت ترکها را به خاطر میاورد، بعضی دانشمندان مایا ها را ” پراترک” (ماقبل ترک) بحساب می‌اورند. به نظر ما برای نفی یا اثبات هر مدعائی لازم است که مطالعات تطبیقی دقیقی از نظر زبان شناسی تاریخی، باستان شناسی، انسان شناسی، افسانه شناسی، و هنری این انسان ها داشته باشیم. تنها در سایه چنین مطالعاتی میتوان گفت کدام یک از انها قدمت بیشتری دارند. بعضی اقوام سرخ پوست امریکا، چه ماقبل ترک و چه غیر ترک، در اوراسیا تاثیرات عمیقی از ترک‌ها را بر خود داشته اند. از هر ریشه‌ای که باشند، تاثیرات و نزدیکی زیاد انها را به نرکها نشان می دهد که در ۲۰ تا ۳۰ هزار سال پیش ترکها در قاره اوراسیا بطور وسیع پراکنده بوده اند.

در مخالفت با نتیجه‌گیری فوق، طرفداران مرکزیت اروپایی علوم، وجود ارتباط اقوام سرخ پوست امریکا با قبایل اوراسیا را رد می‌کنند ولی بررسی دقیق نشان میدهد که در حدود ۲۰ تا ۳۰ هزار پیش تنگه برینگ وجود نداشته است و قاره امریکا و اسیا بوسیله خشکی پل مانندی بهم وصل بوده اند و انسان ها آزادانه و به راحتی از انها در رفت و آمد بوده‌اند. (ب.کوزمیشکف.۳۴۲.۱۹۶۸) (۱۱). انواع انسانی، مطابق خصوصیات سرخ پوستان امریکا، هم در آسیا و هم در اروپا پیدا شده‌اند، همچنین در باشقیرستان (گ.ماتیوشین ۲۹-۳۰.۱۹۶۹ ) (۱۲) و هم در مغولستان (نووگرودوا . ای.ا.۳۰-۱۹۷۷ ) (۱۳). جمجمه‌ها و مقبره های پنج هزار ساله نشان می‌دهد که اجداد سرخ پوستان امریکا در این مناطق زندگی می کرده‌اند.

هیئت اعزامی باستانشناسی مشترک امریکا و حکومت شوروی، بدین نتیجه رسیده اند که مردمانی از اسیا به قاره امریکا، از طریق تنگه برینگ، آلاسکا و جزایر الوتیان مهاجرت کرده‌اند. سرپرست این گروه اعزامی، “اوکلانیکوف ” متوجه شده است که سیبریه‌ای ها، اولین امریکایی‌ها هستند.(اکلانیکوف۱۹۷۵-۳۳) (۱۴). آنها بتدریج مسافرت سخت و طولانی بسوی امریکای جنوبی داشته اند. (ب.کوزمیشکوف.۱۹۶۸-۳۴۳) (۱۵)

اعلام اینکه باستانی‌ترین ترکها در اروپای غربی، حتی در شبه جزیره سیبری زندگی می کرده اند، میتواند فرضیه اولین مهاجرت به امریکا، از طریق اروپا را مطرح کند. ولی این فرضیه احتیاج به بررسی خیلی دقیق دارد.

مردم “مایا” نشان میدهند که انها گروه بزرگی از سرخ پوستان امریکایی هستند که در شبه جزیره یوکاتان ساکن شده اند. مایا ها قبل از دوره ما، تمدن و فرهنگ بسیار پیش رفته‌ای ایجاد کرده بودند که احتیاج به مطالعات مخصوص دارد، ما فقط این‌را میدانیم که تمدن انها توسط فاتحان اسپانیائی از بین رفته است.

اگر همانندی ترکها و سرخ پوستان امریکا ثابت شود، می توانیم بگوییم: ترکها قبل از اینکه اجداد سرخ پوستان امریکا به آنجا مهاجرت بکنند وجود داشته اند. در صورتی که مهاجرت اجداد اوراسیایی سرخ پوستان آمریکا از طریق تنگه برینگ (که قبلا وجود نداشته) انجام شده باشد، باید در مورد اقوام بسیار قدیمی ترکی در ناحیه شرق سیبری زندگی می کرده‌اند، تحقیقات گسترده‌ای صورت گیرد. اگر دانشمندان بتوانند ثابت کنند که مهاجرت از طریق اروپا صورت گرفته است، باید در آن مناطق در مورد اجداد قدیمی ترکهای ان مناطق تحقیقات وسیعی انجام شود.

Literature

۱-John Djosselin

۲-Otto Rerig

۳-Stig Vikander

۴-Karimullin A.۱۹۷۶.Possible relationship of American Indian language with the Turkic linguistics.Kazan

۵-Diego de landa,۱۹۵۵,۱۷,۷۷,۷۹

۶-U.V.Knozonov

۷-Diego de landa.۱۹۵۵,۳۷

۸-Ilminsky N.I.۱۸۶۲.Introductiry Lecture in the Turkic-tatar language course.Kazan.

۹-U.D.Knozonov

۱۰-Diego de Landa.۱۹۵۵,۳۷

۱۱,۱۵-Kuzmishchev,V.۱۹۶۸ Secrets of Maya Priest.M

۱۲-Matushkin G.۱۹۶۹.Indian in the Ural//Around the world, No.۱۰

۱۳-Novogradova E.A.۱۹۷۷.Antique monuoments and some problems of the Mongolian ethnogenesis//Problems of the Far East.No .۱

۱۴-Okladnikov A.۱۹۷۵.First Americans were Siberians//Science and Life.No.۱۲.

—

منبع: انجمن فرهنگی ترکمنهای مقیم گوتنبرگ

توضیح: این مقاله توسط آلمایولو مجددا “ویرایش صوری” شده است.