بخشهاي آزربايجاني استانهاي تهران و البرز

 مئهران باهارلي

http://savucbulaq-shehriyar-islamshehr-az.blogspot.com/

 

يئركيپي داها بؤيوكره‌ك گؤره‌بيلمه‌ك اوچون اوزه‌رينه تيخلايينيز

براي ديدن نقشه در ابعاد بزرگتر بر روي آن كليك كنيد

انكار تعلق مناطق ترك نشين در استان تهران و نواحي مجاور آن به منطقه ملي ترك و يا آزربايجان اتنيك، از جمله سياستهاي پان ايرانيستي دولت ايران است. "آزربايجانگرايان استالينيست" و "پان ايرانيستهاي خجالتي" در اين مورد نيز با سياستهاي دولت ايران همسويند. اخيرا عده اي از جمله ليلا مجتهدي و علي قره جه لو آزربايجان ناميدن اين بخشهاي ترك نشين در شمال غرب ايران را "ماليخوليا، ترك پرستي، دشمني با فارس، ..."، و عليرضا  اصغرزاده تركان ساكن در اين بخشهاي ترك نشين و آزربايجاني را "دياسپوراي ساكن در خارج آزربايجان" ناميده اند. اينگونه ادعاها محصول بي خبري از تاريخ و جغرافياي انساني خلق ترك و وطن آزربايجاني و نتيجه از خودبيگانگي و بازي خوردگي صاحبان اين ادعاهاست و كمترين نتيجه آن، زدگي اين بخش از خلق ترك ساكن در شمال غرب ايران و دور ساختن او از مفهوم وطن آزربايجاني است. واقعيت آن است كه تركهاي ساكن در استان تهران، همچنين متروپل تهران دياسپورا نيستند، بلكه تركهائي هستند ساكن در وطن خود. همچنين نه تنها ادعاي آزربايجاني بودن بخشهاي ترك نشين استان تهران و مناطق مجاور آن ماليخوليا و دشمني با فارس نيست، بلكه اين ادعا كه مناطق ترك نشين مذكور در خارج آزربايجان قرار دارند، دشمني علني با خلق ترك و وطن آزربايجاني است.

بخشهايي از آزربايجان كه به تركيب استانهاي تهران و البرز داخل شده اند

ويا

بخشهاي آزربايجاني استانهاي تهران و البرز

تئهران و البورز اوستانلارينين آزه‌ربايجانلي بؤلگه‌له‌ري

http://savucbulaq-shehriyar-islamshehr-az.blogspot.com/2005/05/blog-post_111667137768107089.html

Thursday, June 02, 2005

سؤزوموز

تركهاي استان تهران و نواحي پيرامون آن منحصر به مهاجرين جديد نيستند. شهر تهران و حومه آن اقلا از قرون ۱۰-۱۱ ميلادي موطن و مسكن گروههاي بيشمار تركي بوده است. ري و تهران در اين استان پايتخت دول تركي غزنوي، سلجوقي و قاجار است. با حاكميت خاندانهاي مذكور، طوائف و سپاهيان بيشمار ترك در اين ناحيه اسكان يافته اند كه تبار توده عمده مردم اين استان را تشكيل ميدهند. منطقه ساوجبلاغ از همان اول، در دوره صفويه، افشار و قاجار محل اسكان تركان بويژه قبائل افشار بوده است. يكي از دلائل انتخاب شدن تهران به عنوان پايتخت دولت تركي آزربايجاني قاجار از طرف آقا محمدخان قاجار، يكي نيز نزديكي به ساوجبلاغ مركز افشارها بوده است.

اين بخش از ناحيه ترك نشين شمال غرب كشور (آزربايجان اتنيك) كه امروزه در تركيب استانهاي تهران و مركزي و قم قرار دارد، بسيار بيشتر و پيشتر از ديگر مناطق آزربايجان اتنيك مسكن تركهاي پيش از اسلام بوده است. نيز اين ناحيه مسكن گروههاي ترك ميانه افشار، شاهسئون، بيات، كنگرلو، بيگدلي، شاملو، سولدوز، ايمورلو، چيگيلي (چگيني) و غيره بوده است. به اينها مهاجران ترك سده اخير از ديگر استانهاي آزربايجان و نيز مناطق ترك نشين خراسان و جنوب و مركز ايران را نيز ميبايد افزود. تغيير تركيب اهالي و مهاجرتهاي قرن بيستم در اين نواحي و فارس زبان شدن بخش عمده اي از تركان اين منطقه حوادثي جديد اند.

اسامي جغرافيايي مانند كرج (به تركي باستان گچ)، قزوين (قاز اويونو)، ساوه (از نام سابا شاه ساكاها)، قم (به تركي شن)، خلج، قپچاق، چيگيل (چگيني؟)، وايه (وايه بيگ)، قزار (بيبي قزار=اوغوز ار)، اغشيت (ايخشيد)، ايقر (ايقر بلاغ)، ينگي(جك)، سنقر (سنقرآباد) و خود ساوجبلاغ و صدها توپونيم جغرافيايي تركي ديگر مانند مارال تپه، جيران تپه، دوشان تپه، يان تپه، اوزبكي تپه، قره تپه، آق بلاغ، ايقر بلاغ، گوموش تپه، اوغلان تپه، يئنگي قلعه، قاراتوپراق، آغ دره، قاچاقاچ، - قشلاق، چاقو، شاهسئون، -بيگ –باجي، بالقلو، مورانلو، جلاير، بايانلو، .... بازمانده توركان باستان و قديم و ميانه در اين ناحيه است.

اين بخش از آزربايجان اتنيك محل تاسيس يكي از اولين دولتهاي توركيك در داخل مرزهاي كنوني ايران است. بسطام (ويستاهم- بوسات٬ باسات به تركي به معني سلاح٬ زره و حفاظ است) دايي خسرو دوم (خسرو پرويز) كه از توركان آغ هون (هپتاليت) بود، در ري-راگا در همين ناحيه اعلام استقلال نموده و دولتي تشكيل داده است. وي كه در گرفتاري و قتل هرمزد چهارم پادشاه ترك سلسه ساساني دست داشت، پس از وي سر به شورش نهاده و به نام خود سكه زده بود.

تاسيس دولت تركي غزنويان به سال ۹۹۸ كه سرآغاز فتح ايران و حاكميت تركان بر آن گرديد و گشودن شهر ري در شرقي ترين نقطه آزربايجان اتنيك و انتخاب آن به پايتختي به سال ۱۰۴۳ كه باعث شد آزربايجان وطن ابدي تركها گردد و دروازه هاي آسياي صغير بروي تركان گشوده شود، دو فرخنده ترين و عزيزترين رويدادهاي تاريخ آزربايجان و ايران و خاورميانه هستند. اين دو حادثه از مباركترين تحولات اجتماعي در حيات معنوي و فرهنگي خلق ترك، همچنين مردم ايران و آزربايجان بشمار ميروند.

امروزه بخشهايي از جنوب شهرستانهاي ورامين، اسلام شهر، رباط كريم، پاكدشت، كرج و بويژه شهريار و ساوجبلاغ ترك نشين ميباشند. در واقع ناحيه به هم پيوسته محل سكونت تركهاي شمال غرب ايران به تقريب از ورامين- ري آغاز ميشود و بخش ترك نشين استانهاي تهران و البرز جزء آزربايجان اتنيك و خود شهر تهران بر مرز دو منطقه ملي ترك نشين و فارس نشين ايران قرار دارد.

از آنجاييكه در برخي مناطق استان تهران، بويژه در دو شهرستان ساوجبلاغ و شهريار در استان البرز امروز هم اكثريت مطلق اهالي بومي روستاها و عشاير را تركها تشكيل ميدهند، و اين نواحي در منطقه پيوسته ترك نشين شمال غرب كشور ويا منطقه ملي ترك قرار دارند، انتزاع آنها از استان تهران (همچنين مناطق پيوسته ترك نشين استانهاي البرز، قم، همدان، مركزي، گيلان و غيره) و ادغام اين مناطق ترك نشين به ايالت آزربايجان (در طرح ايالتي كشور) ضروري است.

 -----------------------

براي اطلاع از وضعيت تركان ساكن در استانهاي تهران و البرز و تركيب جمعيتي اين بخش از آزربايجان مي توان به اين آدرس -مخصوصا آرشيو آن- مراجعه كرد. در اين وبلاگ نوشته هاي گوناگون شامل نمونه هاي زبانشناسي، اتنولوژيم، فولكلوريك، تاريخي و ..... در باره مناطق ترك نشين و آزربايجاني استانهاي تهران و البرز از منابع، نشريات و سايتهاي مختلف - اغلب از خود همين مناطق- گرد آمده اند:

        http://savucbulaq-shehriyar-islamshehr-az.blogspot.com/

Sozumuz, a window opening to the life/culture of the turkish nation of iran/south azerbaijan:
http://sozumuz.blogspot.com/
http://sozumuz-turk-dovletler.blogspot.com/

http://elobaoymaqlarimiz.blogspot.com/

http://demoqrafi.blogspot.com/
http://tomarlar.blogspot.com/

http://xatun.blogspot.com/