سورييه توركله‌رينين حاقلارينين قارانتييه آلينماسي گونده‌مه گتيريلمه‌ليدير (يئنيرتي)

مئهران باهارلي

Sunday, December 18, 2011

http://bayirbucaq-az.blogspot.com/2011/12/turkiy-devlti-suriy-turklrinin.html

آزه‌ربايجان و سورييه توركله‌ري

سيياسي باخيمدان سورييه توركله‌ري عوثمانلي توركو اولمالارينا قارشين، ديل و سوي باخيميندان داها چوخ گونئي آزه‌ربايجان و ايراندا ياشايان تورك خالقينا ياخينديرلار. آنجاق ايراندا تورك خالقي اؤزو آغير بيچيمده آسيميله اولدوغوندان و هر هانسي بير سيياسي گوج و دئوله‌ت قورومونا يييه اولماديغيندان دولايي، سورييه توركله‌ري ايله ايلگيله‌نمه‌سي هئچ بير زامان سؤز قونوسو اولماميشدير. بيلينه‌ن بو گرچه‌يه قارشين، سون گونله‌رده تبريزده تورك گنجله‌رينين آنتي بشار اسه‌د گؤسته‌ريسي ياپماسي، گونئي آزه‌ربايجان تورك گنجلييينين نه دنلي بيلينجلي اولدوغونون قانيتيدير.

آزه‌ربايجان جومهورييه‌تي ايسه، باغيمسيز بير دئوله‌ت اولماسينا رغمه‌ن، سوويئت دؤنه‌مينده ميللي كيمليك آچيسيندان اؤنه‌ملي اؤلچوده كيمليكسيزله‌شديريلميش و اؤز تورك ميللي-ائتنيك آد و كيملييي يئرينه، روسييا كومونيست پارتيسينين تانيملاييپ بيچيمله‌نديردييي آزه‌ربايجانلي ميللي-ائتنيك آد و كيمليييني منيمسه‌ميشدير. گئچميشي اولمايان بو يئني ميللي-ائتنيك آد و كيمليك ده توپراق اساسلي اولدوغو اوچون، سينيرلي بير جوغرافييا ديشيندا قالان تورك خالقيميزين بؤيوك بير بؤلومونو اؤزونه ياد و يابانجي ميللي ائتنيك قوروپلار اولاراق گؤرموش و سورييه داخيل، عيراق، توركييه‌نين دوغو و گونئيي، ايران`ين اورتا، گونئي و قوزئي دوغوسوندا ياشايان تورك خالقيميزي آيري ائتنيك قوروپلار اولاراق آلقيلاميشدير. دولاييسي ايله اونلارين سورونلاريني اؤز سورونلاري اولاراق گؤرمه‌ميشدير. بو نده‌نله سون اولايلار سيراسيندا آزه‌ربايجان جومهورييه‌تي سورييه‌ده ياشايان تورك خالقي ايله ايلگيه‌نمه‌ميشدير. بونا قارشين، ائرمه‌نيستان هر زامان سورييه ائرمه‌نيله‌ري ايله ايلگيله‌نميش و اونلاردان سورييه دئوله‌تي و توپلومونو اؤز ميللي چيخارلاري دوغرولتوسوندا ائتگيله‌مه‌ك آراجي اولاراق و باشاريلي بيچيمده يارارلانميشدير. سون دؤنه‌مده سورييه موفتوسونون قاراباغ`ين ائرمه‌نيله‌ره عاييد اولدوغونو سؤيله‌مه‌سي، بو آجي گرچه‌ييين سونوجودور.

سورييه توركله‌رينين هؤرگوتلو اولماماسي و توركييه

توركله‌ر، سورييه‌نين عره‌ب و كوردله‌رده‌ن سونرا ساييجا اوچونجو بؤيوك ائتنيك قوروپو اولمالارينا رغمه‌ن، اونلارين ترسينه بير ائتنيك قوروپ اولاراق ميللي بيلينجده‌ن يوخسوندورلار. اؤرنه‌يين سورييه كوردله‌رينين اوتوزو آشقين آكتيو سيياسي پارتيله‌ري اولماسينا قارشين، سورييه توركله‌رينين اؤز ميللي آد و كيمليكله‌ري ايله تك بير سيياسي پارتيسي يوخدور. باشقا بير اؤرنه‌ك، سورييه كوردله‌رينين بو اؤلكه‌نين اولايلاري ايله ايلگيلي خبه‌رله‌رده سيخ سيخ آدلاري گئچمه‌له‌رينه قارشين، سورييه توركله‌ري بو اؤلكه‌نين سيياسي اولاي و خبه‌رله‌رينده هئچ بير يئر و اؤنه‌مه صاحيب دئييلديرله‌ر.

بو دورومون اورتايا چيخماسينين نده‌نله‌ري آراسيندا، توركييه جومهورييه‌تينين توتومو بيرينجي سيرادا گلمه‌كده‌دير. توركييه جومهورييه‌تي قورولاندان سونرا، ايران، عيراق و سورييه‌ده ياشايان توركله‌ري يوخ سايميش، اونلارين بو دئوله‌تله‌ر طره‌فينده‌ن آسيميله ائديلمه‌له‌رينه گؤز يوموپ حتتا بونو اولوملو قارشيلاميشدير. توركييه جومهورييه‌تي، ايران، عيراق و سورييه‌ده يورودوله‌ن عره‌بله‌شديرمه و فارسلاشديرما سيياسه‌تله‌رينين كوردله‌ري آسيميله ائديلمه‌سينه نده‌ن اولاجاغيني، بونون دا توركييه‌ده ياشايان كوردله‌رين آسيميله ائديلمه‌سيني قولايلاشديراجاغي و كورد ميللي حره‌كه‌تينين اولوشماسيني انگه‌ل.له‌يه‌جه‌ييني دوشونموشدور.

بو دورومدا، سورييه توركله‌ري ايله ايلگيله‌نمه‌سي گره‌كه‌ن بيرجه دئوله‌ت و گوج وار ايسه، او گينه ده توركييه دئوله‌تيدير.

سورييه ده يئره‌ل تورك دئوله‌تي

توركييه دئوله‌تي صددام رئژيمي ييخيلينجا يانليش داورانميش و چكينگه‌ن بير سيياسه‌ت ايزله‌ميشدير. بوندان دولايي آكتيو اولاراق عيراق توركله‌ري ايله ايلگيله‌نمه‌ميش، آيريجا عيراق`ين بؤلونمه‌سي و كورد دئوله‌تينين اورتايا چيخماسيندان چكينه‌ره‌ك، بو اؤلكه ده ياشايان توركله‌ري عيراق`ين توپراق بوتونلويونو ساوينماغا حتتا عيراقدا فئدئراليسمه قارشي چيخماغا مجبور ائتميشدير. بو يانليش سيياسه‌تله‌ر سونوجوندا صددام دئوريلينجه بير ياندان يئني قورولان دوزه‌نده عيراق توركله‌ري صددام يانلي توتوملاريندان دولايي جزالانديريلاراق بوتون ائتنيك و ميللي حاقلاريندان محروم ائديلميش، بير ياندان دا كورد فئدئره دئوله‌تي قورولموش و توركييه بو دئوله‌تي هئچ بير ايمتيياز آلمادان تانيماق زوروندا قالميشدير.

بو باغلامدا توركييه دئوله‌تينين بشار اسه‌د`ين ايقتيداردان اوزاقلاشماسيني ايسته‌مه‌سي و گنه‌ل اولاراق دا سورييه سيياسه‌تي دوغرودور. بورادا تك اكسيك اولان شئي، توركييه دئوله‌تينين سورييه‌ده ياشاماقدا اولان تورك خالقينين دورومو ايله ايلگيله‌نمه‌سيدير. عيراقدا ياپيلان يانليشليقلار و بو اؤلكه‌ده ياشايان توركله‌رين آجي سونونون سورييه توركله‌رينين باشينا گلمه‌مه‌سي اوچون، بوگون توركييه دئوله‌تي بشار اسه‌د رئژيمي قارشيتلارينا وئردييي سونسوز و قوشولسوز دسته‌يين يئرينه، بو دسته‌يي سورييه توركله‌رينين ائتنيك و ميللي حاقلاري و ان باشدا يئره‌ل بير دئوله‌ت بيچيمينده اؤزله‌ريني يؤنه‌تمه حاققينين تانينماسينا قوشوللانديرماليدير. سورييه توركله‌رينين يئره‌ل دئوله‌تي، گله‌جه‌ك سورييه‌ده قورولاجاق اولان يئره‌ل كورد دئوله‌تيني ده دنگه‌له‌يه‌جه‌ك بير آنتيته اولاجاقدير. بو اوزده‌ن توركييه دئوله‌تي سورييه‌لي عره‌ب اوپوزيسييونلا گؤروشمه‌له‌رينده، بو اؤلكه‌ده كورد يئره‌ل دئوله‌تينين قورولابيلمه‌سيني، عئيني بيچيمده سورييه‌ده بير تورك يئره‌ل بيريمين قورولماسينا قوشوللانديرماليدير. بو دوغرولتودا توركييه دئوله‌تي آكتيو و يئيين بيچيمده سورييه توركله‌ريني سيياسي اولاراق هؤرگوتله‌نمه‌يه تشويق ائتمه‌ليدير.

توركييه‌ده جعفه‌ري و عله‌وي اينانجلاري دييانه‌ت ايشله‌ري`نده تمثيل ائديلمه‌ليدير

بؤلگه‌ميزده مذهه‌ب چاتيشماسيني ايران ايسلام جومهورييه‌تي كؤروكله‌مه‌كده‌دير. افغانيستاندا هزاره‌له‌ر؛ آزه‌ربايجان جومهورييه‌تي، عراق، سورييه و توركييه‌ده تورك جعفه‌ريله‌رله عله‌ويله‌ر؛ آدي گئچه‌ن اؤلكه‌له‌رله يمه‌ن، عره‌بيستان، كووئيت، پاكيستان و لوبناندا تورك اولمايان شيعه‌له‌ر اوزه‌رينده فارس عيرقچي-كؤكده‌ن دينچي ايران رئژيمينين ياتيريملاري بو اوزده‌ندير. باتي ايسه دوغال اولاراق بو اويونو اؤز چيخارلارينا چئويرمه‌ك ايسته‌يير. آنجاق بؤلگه‌ميزده بوتون شيعه و عله‌وي قوروپلاريني اؤز كونترولو آلتينا گئچيرمه‌ك، فارس ميللييه‌تچيلييينين تمه‌ل ايستيراتئژيسيدير.

بو باغلامدا توركييه دئوله‌تي دييانه‌ت ايشله‌ري`نده ايكي عله‌وي و جعفه‌ري بؤلومله‌ريني ياراتمالي و بؤلگه‌ده اؤزه‌لليكله ايران، عيراق و سورييه‌ده ياشايان تورك عله‌وي و جعفه‌ريله‌رين ديني ايشله‌ريني بو ايكي بيريمين يؤنه‌تيمي آلتينا وئرمه‌ليدير. (بؤلگه‌نين بوتون تورك سوننيله‌ري ده دييانه‌ت ايشله‌ري`نه باغلانماليدير). بو اؤنله‌م، ايران، عيراق و سورييه‌ده ياشايان تورك عله‌وي و جعفه‌ريله‌رين فارس ايران دئوله‌تي طره‌فينده‌ن شيعه‌له‌شديريلمه‌سي و داها سونرا فارس ياييلماچيليغي دوغرولتوسوندا بؤلگه سيياسه‌تينده ايران`ين ماشاسي كيمي قوللانيلمالاريني انگه‌ل.له‌يه‌جه‌كدير. بو اويقولاما، آيريجا لاييك دئوله‌ت قورولوش و گله‌له‌نه‌ييني ساغلاملاشديرديغي كيمي، بؤلگه‌ميزده ايران دئوله‌تينين ياراتماق ايسته‌دييي سونني-شيعي آيريشماسيني دا انگه‌لل.ه‌يه‌جه‌كدير. بو اؤنله‌م، هابئله بشار اسه‌د سونراسيندا تورك شيعه و عله‌ويله‌ري سورييه‌ده ايش باشينا گله‌جه‌يي كسين اولان قويو سونني قورولوشون باسقي و قيييملاريندان قوروماق اوچون ده گره‌كليدير.

سورييه‌نين بؤلونمه‌سي، اوزون وعده‌ده تورك خالقينين ميللي چيخارلارينا اويقون و اونون گره‌ييدير

گنه‌ل اولاراق سورييه‌ده بشار اسه‌د رئژيمينين چؤكوشو، آزه‌ربايجان، عيراق و ايراندا ياشايان تورك خالقينين خئيرينه‌دير. بو بير ياندان بؤلگه‌ده عيرقچي فارس ياييلماچيليغين اؤنونو كسه‌جه‌كدير، اؤته ياندان كؤكده‌ن دينچي ايران دئوله‌تينين ياراتماق ايسته‌دييي شيعي هيلاليني اورتادان ايكييه بوداياجاقدير. بونا اك اولاراق، سورييه‌ده تورك ائتنيك آنتيته‌سينين آكتيو و حاقلارينا قاويشميش ميللي بير قوروپ اولاراق اورتايا چيخماسي، توركييه‌ ايله آزه‌ربايجان جومهورييه‌تي`نين ميللي چيخارلارينا اويقون اولدوغو كيمي، عيراق و ايراندا ياشايان تورك خالقينين ميللي ساواشيملارينا دا كؤمه‌ك ائده‌جه‌كدير.

آنجاق اوزون وعده‌ده تورك خالقينين ميللي چيخارلاري، سورييه`نين ائتنيك-ديل-مذهه‌ب تمه‌لينده تورك، كورد، عله‌وي عره‌ب و سونني عره‌ب اولماق اوزه‌ره دؤرد بؤلگه‌يه بؤلونمه‌سينده‌دير. عئيني بيچيمده عيراق`ين دا تورك، كورد، شيعي عره‌ب و سونني عره‌ب اولماق اوزه‌ره دؤرد بؤلگه‌يه بؤلونمه‌سي، اوزون وعده‌ده تورك خالقي و گونئي آزه‌ربايجان`ين ميللي چيخارلاري گره‌ييدير. بو ده‌ييشيكليكله‌ر گئرچه‌كله‌شيرسه، بير ياندان بو اؤلكه‌له‌رده ائتنيك و اينانج قوروپلاري آراسينداكي كؤكله‌ري درين اولان سوره‌گه‌ن دوشمانليقلار و بيتمه‌ك بيلمه‌يه‌ن چاتيشمالارا سون وئريله‌جه‌كدير، اؤته ياندان اورتايا چيخاجاق و فارس-ايران دئوله‌تيني چئوره‌له‌يه‌جه‌ك يئني دئوله‌تله‌رين وارليغي، ايران`ين بير دئوله‌ت كيمي قاچينيلماز سونونو ياخلاشديراجاقدير.

Suriye Türklerinin haklarının garantiye alınması gündeme getirilmelidir -yenirti

Mehran Baharlı

Sunday, December 18, 2011

http://bayirbucaq-az.blogspot.com/2011/12/turkiy-devlti-suriy-turklrinin.html

Azerbaycan ve Suriye Türkleri

Siyasi bakımdan Suriye Türkleri Osmanlı Türkü olmalarına karşın, dil ve soy bakımından daha çok Güney Azerbaycan ve İranda yaşayan Türk halkına yakındırlar. Ancak İranda Türk halkı kendisi ağır biçimde asimile olduğundan ve her hangi bir siyasi güc ve devlet kurumuna sahip olmadığından dolayı, Suriye Türkleri ile ilgilenmesi hiç bir zaman söz konusu olmamıştır. Bilinen bu gerçeğe karşın son günlerde Tebrizde Türk gençlerinin anti Esat gösterisi yapması, Güney Azerbaycan türk gencliyinin ne denli bilincli olduğunun kanıtıdır.

Azerbaycan Cumhuriyeti ise, bağımsız bir devlet olmasına ragmen, Sovyet döneminde milli kimlik açısından önemli ölçüde kimliksizleştirilmiş ve kendi Türk milli etnik ad ve kimliği yerine Rusiya Komunist partisinin tanımlayıp biçimlendirdiği Azerbaycanlı milli etnik ad ve kimliğini menimsemiştir. Geçmişi olmayan bu yeni milli etnik ad ve kimlik de toprak esaslı olduğu için, sınırlı bir coğrafiya dışında kalan Türk halkımızın büyük bir bölümünü kendine yad ve yabancı milli etnik guruplar olarak görmüş ve Suriye dahil, İrak, Türkiyenin doğu ve güneyi, İranın orta, güney ve kuzey doğusunda yaşayan Türk halkımızı ayrı etnik guruplar olarak algılamıştır. Dolayısı ile onların sorunlarını kendi sorunları olarak görmemiştir. Bu nedenle son olaylar sırasında Azerbaycan Cumhuriyeti Suriyede yaşayan Türk halkı ile ilgilenmemiştir. Buna karşın, Ermenistan her zaman Suriye Ermenileri ile ilgilenmiş ve onlardan Suriye devleti ve toplumunu kendi milli çıkarları doğrultusunda etgilemek aracı olarak ve başarılı biçimde yararlanmıştır. Son dönemde Suriye müftüsünün Karabağın Ermenilere ait olduğunu söylemesi, bu acı gerçeğin sonucudur.

Suriye Türklerinin örgütlü olmaması ve Türkiye

Türkler Suriyenin Arap ve Kürtlerden sonra sayıca üçüncü büyük etnik gurupu olmalarına ragmen, onların tersine bir etnik gurup olarak milli bilinçten yoksundurlar. Örneğin Suriye Kürtlerinin otuzu aşkın aktiv siyasi partileri olmasına karşın, Suriye Türklerinin kendi milli ad ve kimlikleri ile tek bir siyasi partisi yoktur. Başka bir örnek Suriye Kürtlerinin bu ülkenin olayları ile ilgili haberlerde sık sık adları geçmelerine karşın, Suriye Türkleri bu ülkenin siyasi olay ve haberlerinde hiç bir yer ve öneme sahip değildirler.

Bu durumun ortaya çıkmasının nedenleri arasında Türkiye Cumhuriyetinin tutumu birinci sırada gelmekdedir. Türkiye Cumhuriyeti kurulandan sonra, İran, Irak ve Suriyede yaşayan Türkleri yok saymış, onların bu devletler tarafından asimile edilmelerine göz yumup hatta bunu olumlu karşılamıştır. Türkiye Cumhuriyeti, İran, Irak ve Suriyede yürütülen Araplaştırma ve Farslaştırma siyasetlerinin Kürtleri asimile edilmesine neden olacağını, bunun da Türkiyede yaşayan Kürtlerin asimile edilmesini kolaylaştıracağı ve Kürt milli hareketinin oluşmasını engelleyeceğini düşünmüştür.

Bu durumda Suriye Türkleri ile ilgilenmesi gereken birce devlet ve güç var ise, o yine de Türkiye devletidir.

Suriye`de yerel Türk devleti

Türkiye devleti Saddam rejimi yıkılınca yanlış davranmış ve çekingen bir siyaset izlemiştir. Bundan dolayı aktiv olarak Irak Türkleri ile ilgilenmemiş, ayrıca Irak`ın bölünmesi ve Kürt devletinin ortaya çıkmasından çekinerek, bu ülkede yaşayan Türkleri Irakın toprak bütünlüğünü savunmağa hatta Irakta federalism karşı çıkmağa mecbur etmiştir. Bu yanlış siyasetler sonucunda Saddam devrilince bir yandan yeni kurulan düzende Irak Türkleri Saddam yanlı tutumlarından dolayı cezalandırılarak bütün etnik ve milli haklarından mahrum edilmiş, bir yandan da Kürt federe devleti kurulmuş ve Türkiye bu devleti hiç bir imtiyaz almadan tanımak zorunda kalmıştır.

Bu bağlamda Türkiye devletinin Beşar Esatın iktidardan uzaklaşmasını istemesi ve genel olarak da Suriye siyaseti doğrudur. Burada tek eksik olan şey, Türkiye devletinin Suriyede yaşamakta olan Türk halkının durumu ile ilgilenmesidir. Irakta yapılan yanlışlıklar ve bu ülkede yaşayan Türklerin acı sonunun Suriye Türklerinin başına gelmemesi için, bugün Türkiye devleti Beşar Esat rejimi karşıtlarına verdiği sonsuz ve koşulsuz desteğin yerine, bu desteği Suriye Türklerinin etnik ve milli hakları ve en başta yerel bir devlet biçiminde kendilerini yönetme hakkının tanınmasına koşullandırmalıdır.

Suriye Türklerinin yerel devleti gelecek Suriyede kurulacak olan Kürt devletini de dengeleğecek bir antite olacaktır. Bu yüzden Türkiye devleti Suriyeli Arap opozisiyonla görüşmelerinde bu ülkede Kürt yerel devletinin kurulabilmesine aynı biçimde Suriyede bir Türk yerel birimin kurulmasına koşullandırmalıdır. Bu doğrultuda Türkiye devleti aktiv ve hızlı biçimde Suriye Türklerini siyasi olarak örgütlenmeğe teşvik etmelidir.

Türkiye`de Caferi ve Alevi inancları Diyanet İşleri`nde temsil edilmelidir

Bölgemizde mezhep çatışmasını İran İslam Cumhuriyeti körüklemektedir. Afganistanda Hazaralar; Azerbaycan Cumhuriyeti, Irak, Suriye ve Türkiyede Türk Caferilerle Aleviler; adı geçen ülkelerle  Yemen, Arabistan, Küveyt, Pakistan ve Lübnanda Türk olmayan Şiiler üzerinde Fars ırkçı köktendinçi İran rejiminin yatırımları bu yüzdendir. Batı ise doğal olarak bu oyunu kendi çıkarlarına çevirmek istiyor. Ancak bölgemizde bütün Şii ve Alevi guruplarını kendi kontrolu altına geçirmek, Fars milliyetçiliyinin temel istiratejisidir.

Bu bağlamda Türkiye devleti Diyanet İşlerinde iki Alevi ve Caferi bölümlerini yaratmalı ve bölgede özellikle İran, Irak ve Suriyede yaşayan Türk Alevi ve Caferilerin dini işletini bu iki birimin yönetimi altına vermelidir (Bölgenin bütün Türk Sünnileri de Diyanet İşlerine bağlanmalıdır). Bu önlem, İran, Irak ve Suriyede yaşayan Türk Alevi ve Caferilerin Fars İran devleti tarafından Şiileştirilmesi ve daha sonra Fars yayılmacılığı doğrultusunda bölge siyasetinde İranın maşası kimi kullanılmalarını engelleyecektir. Bu uygulama, ayrıca Laik devlet kuruluş ve geleneğini sağlamlaştırdığı kimi, bölgemizde İran devletinin yaratmak istediği Sünni-Şii ayrışmasını da engelleyecektir. Bu önlem ayrıca Beşar Esat sonrasında Türk Şii ve Alevileri Suriyede iş başına geleceği kesin olan koyu Sünni kuruluşun baskı ve kıyımlarından korumak için de gereklidir.

Suriye`nin bölünmesi, uzun vadede Türk halkının milli çıkarlarına uygun ve onun gereğidir

Genel olarak Suriyede Beşar Esat rejiminin çöküşü, Azerbaycan, Irak ve İranda yaşayan Türk halkının hayrınadır. Bu bir yandan bölgede ırkçı Fars yayılmacılığın önünü kesecektir, öte yandan köktendinci İran devletinin yaratmak istediği Şii Hilalini ortadan ikiye budayacaktır. Buna ek olarak, Suriyede Türk etnik antitesinin aktiv ve haklarına kavuşmuş milli bir gurup olarak ortaya çıkması, Türkiye ile Azerbaycan Cumhuriyetinin milli çıkarlarına uygun olduğu kimi, Irak ve İranda yaşayan Türk halkının milli savaşımlarına da yardım edecektir.

Ancak uzun vadede Türk halkının milli çıkarları Suriyenin etnik-dil-mezhep temelinde Türk, Kürt, Alevi Arap ve Sünni Arap olmak üzere dört bölgeye bölünmesidir. Aynı biçimde Irakın da Türk, Kürt, Şii Arap ve Sünni Arap olmak üzere dört bölgeye bölünmesi uzun vadede Türk halkı ve Güney Azerbaycanın milli çıkarları gereğidir. Bu değişiklikler gerçekleşirse, bir yandan bu ülkelerde etnik ve inanç gurupları arasında kökleri derin olan süregen düşmanlıklar ve bitmek bilmeyen çatışmalara son verilecek, öte yandan ortaya çıkacak ve Fars-İran devletini çevreleyecek yeni devletlerin varlığı, İranın bir devlet kimi kaçınılmaz sonunu yaklaştıracaktır.

Sozumuz, a window opening to the life/culture of the turkish nation of iran/south azerbaijan:
http://sozumuz.blogspot.com/
http://sozumuz-turk-dovletler.blogspot.com/

http://elobaoymaqlarimiz.blogspot.com/

http://demoqrafi.blogspot.com/
http://tomarlar.blogspot.com/

http://xatun.blogspot.com/

C9�4; s X�� �� -font-family:"Times New Roman";mso-hansi-font-family: "Times New Roman";mso-hansi-theme-font:major-bidi;mso-bidi-font-family:"Times New Roman"; mso-bidi-theme-font:major-bidi;color:white;mso-themecolor:background1'>چهار-جريانات پراكنده باطني، تصوفي، وحدت وجودي: اين گروهها گذار از شيعه متصوفه از اسلام هترودوكس به شيعه متشرعه از اسلام اورتودوكس (و يا عكس آن) را نشان مي دهند. ذهبيه، وحدت وجوديها، شيخيه، خاكساريه، نعمت اللهيه، مولويه، ...... را مي توان در اين دسته جاي داد. تعداد دقيق پيروان اين فرق و طريقتها كه اكثرا در شهرهاي بزرگ طرفداراني دارند معلوم نيست. همه اين دسته جات در معرض تضييقات سيستماتيك جمهوري اسلامي قرار دارند.

پنج-بهائي: دين بهائي انشعابي از شيعه دوازده امامي متشرعه است. تعداد دقيق تركان بهائي در آزربايجان و ديگر نقاط ايران دانسته نيست. اما شمار آنان پس از تاسيس جمهوري اسلامي و آغاز تضييقات سيستماتيك و قتل و كشتارهاي خياباني بهائيان توسط عوامل دولتي و بنيادگرايان امامي و فرار و مهاجرت گروهي بهائيان به خارج كشور به شدت كاهش يافته است.

شش-امامي: مذهب امامي قرائت فارسي-عربي شيعه امامي متشرعه از اسلام اتودوكس است. فرق عمده مذهب فارسي-عربي امامي با مذهب تركي جعفري، اعتقاد گروه نخست به عصمت امامان، امتيازات صنف روحاني از جمله ولايت فقيه و در هم آميزي امور ديني و امور دولتي است. شيوع مذهب امامي در ميان تركان پديده اي نوظهور است. رواج اين مذهب در ميان تركان ساكن در ايران، تناسب مستقيم با آسيميلاسيون و فارسسازي آنها دارد. نخستين اماميان از تركان در آزربايجان به تعداد انگشت شمار در عصر صفوي – علي رغم آنكه نه طريقت صفويه و نه بنيانگذاران دولت صفويه بر مذهب شيعه امامي نبوده اند- پديدار شد. سپس در دوره قاجار - تاسيس شده توسط ايل ترك و آزربايجاني قاجار كه خود بر مذهب تركي قزلباشي بود- گروهي بومي معتقد به اين مذهب در ميان تركان پديد آمد كه در آغاز از روحانيون امامي و خانواده هاي آنها تشكيل مي شد. در عصر دو دولت فارس پهلوي و جمهوري اسلامي مذهب فارسي-عربي امامي به سرعت در ميان صنف بازاري و برخي طبقات محروم شهري ترك گسترش يافت. پس از تاسيس جمهوري اسلامي، رايج ساختن اجباري مذهب امامي و تبديل جبري مذهب تركان جعفري، علوي، وحدت وجودي، بهائي و .... به اين مذهب فارسي-عربي، از سياستهاي راهبردي دولت جمهوري اسلامي براي آسيميلاسيون تركان ساكن در ايران و ساختن "ملت ايران" (فارسي زبان، امامي مذهب) بوده است. از اينرو مذهب فارسي امامي در ميان تركان را مي توان به عنوان مذهبي استعماري و هكذا نمايندگان ولايت فقيه و حوزه هاي علميه امامي را به عنوان عمال و پايگاههاي استعماري فارسستان در آزربايجان توصيف نمود.

هفت-مسيحي: در ايران ترك مسيحي وجود ندارد. اما بخشي از دياسپوراي تركان ساكن در عراق (موسوم به توركمان) بر دين مسيحي اند. اين گروه كه سابقا تعداد آنها بيش از سي هزار تن بود و در شهر كركوك اقامت داشتند با نام "قالا گاوورو" شناخته مي شدند.

زيرگروههاي كشوري ملت ترك

همانگونه كه ذكر شد، مراد از "خلق ترك" در اين نوشته، همه ترك زبانان متكلم به "شاخه شرقي توركي اوغوز غربي" است. ("شاخه غربي توركي اوغوز غربي" كه توده ترك زبان مركز و غرب تركيه، بالكان، قبرس و .... را شامل مي شود نيز "تركي" نام دارد). مرزهاي سياسي بين المللي توده متكلم به "شاخه شرقي توركي اوغوز غربي" را بين چند كشور همسايه تقسيم كرده است، يعني وضعيتي مشابه توده كردزبان كه بين چندين كشور خاورميانه تقسيم شده است. محل اسكان اين توده تركزبان، نخست بين دو دولت عثماني و صفوي-افشار-قاجاري تقسيم گرديد. سپس با ورود روسيه به صحنه بخشي از آن در قفقاز به قلمرو دولت تزاري ضميمه شد. با فروپاشي عثماني، قسمتهائي از آن در كشورهاي تركيه، عراق، سوريه، اردن، لبنان و بعدها اسرائيل و پس از تجزيه اتحاد جماهير شوروي بخشهائي از آن در كشورهاي آزربايجان، ارمنستان، گرجستان و روسيه (داغستان) قرار گرفت. بسياري از اين گروهها در كشورهاي مذكور و حتي در يك كشور خاص با نامهاي گوناگون (ترك، آزربايجانلي، آزري، توركمان، قشقائي، افشار، كوره سونني، ....) خوانده مي شوند، وضعيتي مشابه آسوريان كه به دليل تفرق و اشتقاق ملي علاوه بر آسوري به نامهاي گوناگوني چون آشوري، كلداني، يعقوبي، سرياني و .... ناميده مي گردند.

به همه حال تركان متعلق به شاخه شرقي توركي اوغوز غربي و يا "ملت ما" همه داراي هويت ملي واحدي بوده و عضو يك ملت اند. پاره هاي اين ملت امروزه در كشورهاي زير ساكن است (گروههاي مستقر در جنوب، مركز و شمال شرق ايران، آخيسقا-مسخت قفقاز، افغانستان و كشورهاي عربي در شمار دياسپوراي تركان اند):

يك-ايران: اين زيرگروه همه تركزبانان ساكن در ايران كه به يكي از لهجه هاي زيرگروههاي آزربايجاني، سنقري و خراساني صحبت مي كنند را شامل مي شود.

دو-قفقاز: اين زيرگروه همه تركزبانان ساكن در قفقاز كه در دوره حكومت شوروي و در راستاي سياستهاي استعماري روسيه به نادرستي "آزربايجانلي" خوانده مي شوند را شامل مي گردد و مشتمل است بر تركان ساكن در آزربايجان، گرجستان، ارمنستان (قبل از ديپورت شدن) و داغستان روسيه. اكثريت دين باوران اين گروه جعفري و بخشي سني مذهب است.

سه-آخيسقا-مسخت: موطن اين زيرگروه خلق ترك كه اصلا آميخته اي از تركان قفقاز و تركان آسياي صغير است كشور گرجستان مي باشد. اكثريت دين باوران اين گروه سني و بخش كوچكي علوي مذهب است.

چهار-شرق و برخي نواحي جنوب و مركزي تركيه: اين زيرگروه عمدتا تركزبانان ساكن در ناحيه موسوم به آزربايجان تركيه مركب از استانهاي ايغدير، قارس، آرداهان، ارزروم، گوموشخانا، بايبورت و ارزينجان؛ به علاوه برخي مناطق در جنوب و مركز تركيه را شامل است. اكثريت دين باوران اين گروه سني، بخشي علوي و گروهي كوچك نيز جعفري مذهب است.

پنج-عراق-سوريه-اردن-لبنان-اسرائيل: اين زيرگروه همه تركزبانان كشورهاي عراق، سوريه، اردن، لبنان و اسرائيل را شامل مي گردد. اكثر اين گروهها به ويژه در عراق و سوريه با نام "توركمان" شناخته مي شوند. به تقريب نيمي از دين باوران اين گروه سني و نيمي علوي مذهب است.

شش-افغانستان: در اين كشور گروه بسيار كوچكي از تركان بنام افشار در هرات و كابل و احتمالا قندهار و يا پيرامون آنها ساكن اند. افشارها بخشي از توده بسيار بزرگتر قزلباشها در اين كشور مي باشند. به جز افشارها، همه قزلباشهاي ساكن در افغانستان تغيير زبان داده و تاجيك زبان شده اند.

گرچه‌يه هو!!!!