Mehran Baharlı
Bir Azerbaycan Réspubliķası vetendaşı yazdığı bir kaméntde, QEŞENGDİR yérine béle bir kelme işletmişdir: GEWWEYDİ!
Benzer bir şéyi Günéy Azerbaycanlı bir Türk yazsaydı (Orada GEŞEHDÉ söyleyenler vardır), böyük bir sorun sayılmayabilerdi. Çünkü Günéyde bağımsız dévlet yoxdur ve Türkce de resmi ve eyitim dili déyildir. Dolayısı ile Türk insanı ve özellikle gencler Türkce yazmanı özellikle Latınca olaraq bilmirler.
Ancaq béle bir şéyin bağımsız dévlet ve öz resmi diline yiye olan Azerbaycan Réspubliķasından gelmesi, sorunlu bir durumun, hetta bir fâcienin dışa vurumu sayılmalıdır. Bu, Azerbaycan Réspubliķasında Türkcenin ne denli pozulduğu, dévletin her hansı bir dil siyasetinin olmadığı ve xalqın da Türkceni doğru düzgün öyrenmek ve işletmek haqqından yoxsun bıraxıldığını gösterir.
Bu tek kelmede var olan yanlışlıqlara göz atalım:
“G” ile “Q”nin ferq edilmemesi: Türkcede “G” ve “Q” olmaq üzere iki ayrı ses ve bunları gösteren iki ayrı biçik vardır: “G” ve “Q”. Bu ferqi qavramayanlar hele de Quzey yérine Guzey yazılarlar. Qeşeng kelmesine gelince, bu degi “Q” ile yazılar , “G” ile deyildir.
“W” herfinin işledilmesi: Türkcede “W” herfi yoxdur. Azerbaycan Réspubliķasından olan bir sıra şexsler ise “W” herfi Rusca “Ş” sesi veren “Ш” herfine benzediyi üçün intérnét ortamında “Ş” yérine “W” herfini işledilir. Ancaq bu herfin Türkce metinlerde işledilmesinin Rus özentisi ve Türk milli bilincsizlikden başqa bir açıqlaması olabilmez.
“NG”-“K” yerine “Y” işledilmesi: Azerbaycancada bir lehce özelliyi olaraq kelme sonlarındakı “NG” ve “K”ler “Y” ile (ve de “Q”ler “Ğ” ile) deyişdirilir. Örneyin Gerek yerine Gerey ve Almaq yérine Almağ deyilir ve yazılır. “NG” ile “K”lerin bir sıra lehcelerde ve danışıq dilinde “Y” ile deyişdirilmesinde her hansı bir sorun yoxdur. Ancaq ölçün ve görkül dilde “NG” ile “K”ler kesinlikle “Y” ile deyişdirilmemelidir.
-dir yerine –di işledilmesi: Üçüncü şexs tekil ad ve fe`l çekimlerinde -dir yérine –di işledilmesi de lehcelerde olumlu qarşılanabiler. Ancaq bunun ölçün ve görkül dilde işledilmesi Türkceye sayqısızlıq ve onu yıxıma uğratmaq démekdir.
“Ə” yerine “E” işledilmesi: Yuxarıda verilen Gewweydi kelmesinde “Ə-ǝ” yerine “E-e” işledilmişdir. Bu da Azerbaycan Réspubliķasında Latın elifbası menimsenirken yaradılan gereksiz bir sorunu bir yol daha gündeme getirir. O da qebul edilen sorunlu “Ə-ǝ” iş/retidir. Bu iş/ret başqa héç bir Türkül dilin elifbasında yoxdur ve onun elifbamızda menimsenmesi Türkce ile öteki Türkül dilleri arasında ayrılıq ve qopuqluğa neden olur. Ayrıca “Ə-ǝ” herfinin genelde intérnet ortamında da bulunmayışıdan dolayı, bir çox insan onun yerine “E-e” herfini işletmeni yéyleyirler. Doğrusu da budur. İlk başdan, bu yazıda da işlendiyi kimi, Latın elifbada fethe “E-e” ve kesre “É-é” ile gösterilseydi bu sorunların heç biri yaşanmazdı.
Sozumuz, a window opening to the life/culture of the turkish nation of iran/south azerbaijan:
http://sozumuz.blogspot.com/
http://sozumuz-turk-dovletler.blogspot.com/
http://sozumuz.blogspot.com/
http://sozumuz-turk-dovletler.blogspot.com/
No comments:
Post a Comment