آزربايجان شناسي - اسد آباد افشار

گر نداني در خانه ات كيست   تو چه داني كه در ثريا كيست.

بعد از به روي كار آمدن رضا خان ، تجزيه اراضي تاريخي آزربايجان ابتدا با جدا شدن همدان از آزربايجان شروع شد. همدان پايتخت چندين هزارساله ماد و جزو اراضي تاريخي آزربايجان مي باشد. تعدادي از شهرها و روستاهاي همدان نيز بعد ها به كرمانشاه و سنندج واگذار شد ، سونقور به كرمانشاهان و بيجار به كردستان . شهر اسد آباد افشار كه بعد ها پسوند افشار آن به مانند تيكان تپه افشار ، سايين قالاي افشار و صد ها روستاي آزربايجان حذف شد( گويي نام افشار نيز لرزه بر جان تجزيه طلبان و فاشيست هاي فارس مي انداخت)اكنون جزو استان همدان مي باشد. شهرستان‌اسدآباد در 47 كيلومتري غرب همدان و در مسير راه اصلي همدان - كرمانشاه قرار دارد. آب‌و هواي اسد آباد نسبتا سرد و نيمه خشك است . شهرستان اسدآباد از دو بخش مجزا  یعنی بخش مركزي  به مرکزیت اسدآباد و بخش آجین تشكيل شده است و قوري‌چاي، خرم‌رود و دربندرود مهم ترين‌رودخانه‌هاي اين شهرستان به شمار مي‌آيند . ترکهای  منطقه اسد آباد  از طوایف افشار - استاجلو - بیات- بهارلو هستند و به لهجه ای شبیه به ترکی قشقایی صحبت می کنند. ترکها  در شهر اسدآباد  درمحله های سیدان  محله خاکریزیها و سایر محله های شهر و روستاهای دشت افشار(خاکریز جنت آباد کولینگ تپه یا حسام آباد مزرعه بید دهنوش احمد آباد دهبزان یا دوزان دولت آباد شمس آباد بادخوره  کورکجین یا گذرکجین علی آباد پیرشمس الدین قاسم آباد و....  و مناطق کوهپایه ( روستاهای آجین، سیراوند، النجه ، بیاج يا بيات، گنجه ، بوجین ،ملهم دره، ترخین آباد ، شهراب ، اشترجین ،هودرج ، جعفر آباد، منور تپه و..) و منطقه چهاردولی با سه روستای( چنار عباسخان مرکز دهستان چهاردولی چاروق و آقاجان بلاغی) ساکن هستند. از زمان رضا شاه لر ، لك و كرد به تدريج به منطقه وارد شده اند. فارس ها نيز اكنون ساكن اين منطقه مي باشند. کردها از تیره های دو ایل چهاردولی و کلیایی هستند و به صورت پراکنده در شهر و به صورت متمرکز در روستاهای منطقه چهاردولی و کلیایی ساکنند. روستاهای چنار شیخ قنبرآباد و شیرازلی به لهجه لری صحبت می کنند. لک ها ساکن خنداب و قاسم آباد و.و در شهر نیز در محله پشت بیمارستان ساکنند. فارسهای این شهر با خانوادهای قهرمانی محمودی عطایی  سبزه ای و... انحصارا ساکن شهر اسدآباد شناخته می شوند.

قرار گرفتن اسد آباد در يكي از نواحي باستاني و بر سر راه اصلي و قديمي  هگمتانه (ماد) و بين النهرين ( تمدنهای سومر و ایلام)،‌ پيوسته اهميتي منزل‌گاهي و ارتباطي به اين شهر كوچك داده است.وجود تپه های باستانی در تعدادی از روستاها از جمله روستای خاکریز جنت آباد، کولنگ تپه ، قالا چوقا نشان از تمدنهایی با قدمت بیش از سه هزار سال را دارد.

اسد آباد به روايت مورخين، تا كنون صحنه كارزارهاي زيادي بوده است.از جمله جنگ  محمدخوارزمشاه با خلیفه عباسی و جنگ شاه اسماعیل صفوی با سلطان مراد قره قویونلو در کوههای آلما بلاغ (آلما قلاغ) که بزرگترین پیروزی صفوی در برابر قره قویونلوها تا آن زمان بود و جنگ نادر شاه افشار با امپراطوری عثمانی.

درشهرستان اسدآباد صنايع دستي از جايگاه خوبي برخوردارهستند. بافت قالي، گليم و جاجيم در اين شهرستان رواج دارد. در منطقه اسدآباد در حدود 8000 دستگاه قالي بافي وجود دارد كه عمدتا در روستاهاست. دارها عموما از نوع تبريزي و با چله گردان مي باشد. بافت معمولا با قلاب و بيش‌تر يك پوداست و فرش‌هاي خوب گاه‌بادو پود بافته مي‌شود.واکثرا از گره های ترکی استفاده می شود.

بناي‌يادبود سيدجمال‌الدين اسدآبادي، سنگ‌نبشته‌آقاجان بلاغي، تالاب و امام‌زاده پير سلمان، منطقه‌شكارممنوع‌دشت اسدآباد، پل شكسته خسروآباد، باغ‌هاي دربند و آب‌انبار شاه‌عباسي از جمله مكان‌هاي ديدني و تاريخي شهرستان اسدآباد به شمار مي‌روند.

 آب انبار شاه عباسى: بنايى است زيرزمينى، مربوط به عصر صفويه در قرن هشتم هجرى،كه در محله درب كاروانسراى اسدآباد واقع شده است و داراى سقفى است گنبددار، كه با 18 پله آجرى، به كف آب انبار مى رسد.

تالاب پير سليمان: اين تالاب در 15 كيلومترى غرب شهر اسدآباد قرار گرفته است. در جوار تالاب، امام زاده پير سلمان قرار دارد .

تعدادى چشمه آب معدنى شيرين و جوشان، تالابى به وسعت تقريبى 5/1 هكتار را ايجاد كرده اند. در اين تالاب كه نام خود را از امام زاده سلمان گرفته، ماهيگيرى نيز مى كنند .

از جمله ويژگى هاى تالاب، زندگى تابستانى پرندگان مهاجر در اطراف آن است. از جمله پرندگانى كه در آنجا جوجه آورى مى كنند: كشيم و چنگر نوك سرخ را مى توان نام برد. در آب اين تالاب ماهى سياه، كولى ماهى و مار آبى وجود دارد. آب تالاب دائمى است و سطح آن كاملا از نى پوشيده شده است. عمق متوسط تالاب يك متر و حداكثر عمق آن 2 متر مى باشد و ارتفاع آن از سطح دريا 1920 متر است. محوطه پيرامون امامزاده، چمن زار است و بنابراين براى استراحت زائران امامزاده و گردشگران تالاب، در بهار و تابستان قابل پل خسرو آباد یا پل شکسته: اين پل در زمان صفويه، در روستاى خسروآباد اسدآباد، بر روى رودخانه دربند (شهاب لاوجی) احداث شده است استفاده است .

روستاي النجه

النجه خان یکی از قدیمی ترین پادشاهان ترک است که در شرح آن چنین آمده است: شرح :النجه  ابن کيوک خان بن ديب باقوي بن المجنه خان بن ترک . از پادشاهان قديم ترک که پدر دو پسر بنام تاتارو مغول بود النجه یک اسم بسیار قدیمی از ترکی باستان است.

علامه دهخدا در لغتنامه خود در مورد النجه چنین گفته است: دهی است از دهستان افشار بخش اسدآباد شهرستان همدان در 17 هزارگزی جنوب باختری قصبه ٔ اسدآباد و 2 هزارگزی باختر راه فرعی سونقور .ديگر ديدني هاي اسد آباد حمام قديم گلستان و مسجد سلطاني قابل ذكر مي باشند.